Trên thị trường hiện nay, trái phiếu xanh là một trong những loại trái phiếu nổi bật và phổ biến nhất. Vậy trái phiếu xanh là gì cũng như có lợi ích gì đối với nhà đầu tư và nhà phát hành. hãy cùng tìm hiểu rõ qua bài viết dưới đây nhé.
Trái phiếu xanh là gì?
Trái phiếu xanh là gì?
Trái phiếu xanh được định nghĩa tại Khoản 1 Điều 21 Nghị định 95/2018/NĐ-CP như sau:
“1. Trái phiếu xanh là một loại trái phiếu Chính phủ được phát hành để đầu tư cho các dự án liên quan đến hoạt động bảo vệ môi trường theo quy định tại Luật bảo vệ môi trường (dự án xanh) và nằm trong danh mục dự án được phân bổ vốn đầu tư công theo quy định của Luật đầu tư công, Luật ngân sách nhà nước.”
Trái phiếu xanh trong tiếng Anh gọi là Green Bond.
Trái phiếu xanh là trái phiếu thông thường và có hai đặc điểm phân biệt như sau:
- Từ việc phát hành trái phiếu, nguồn vốn thu được sẽ phân bổ riêng cho các dự án có lợi ích về môi trường (được hiểu về bản chất là gắn liền với đồng lợi ích xã hội)
- Việc quản lý nguồn vốn thu được từ phát hành trái phiếu sẽ được công khai minh bạch và rõ ràng.
Nói một cách khác, trái phiếu xanh có cấu trúc giống như trái phiếu thông thường, có đặc điểm rủi ro/lợi ích tương đương và việc phát hành phải tuân theo các thủ tục giống nhau. Tuy nhiên, từ việc phát hành trái phiếu nguồn vốn thu được sử dụng cho nhiều loại dự án khí hậu và môi trường khác.
Về cơ bản, trái phiếu được dán nhãn ‘xanh’ hoặc ‘môi trường’ chính là trái phiếu xanh, từ việc phát hành trái phiếu nguồn vốn thu được sẽ được chuyển đến các dự án hoặc tài sản có lợi ích về môi trường.
Đơn vị phát hành trái phiếu xanh
Đơn vị phát hành trái phiếu xanh có thể là chính phủ, các ngân hàng thương mại hay tổ chức tài chính quốc tế và một số công ty nhỏ lẻ.
Trái phiếu xanh tại Việt Nam chính là trái phiếu chính phủ, trái phiếu được Chính phủ bảo lãnh và trái phiếu chính quyền địa phương, được phát hành nhằm mục đích để huy động vốn, tài trợ cho các dự án thủy lợi, bảo vệ môi trường, điện gió, năng lượng mặt trời…
Phát hành trái phiếu xanh cần tuân thủ những nguyên tắc nào?
Đơn vị phát hành cần tuân thủ 4 nguyên tắc chính về phát hành trái phiếu xanh của Hiệp hội thị trường vốn quốc tế ICMA khi phát hành trái phiếu xanh. Cụ thể:
- Phải công bố rộng rãi mục đích sử dụng tiền thu từ phát hành cho các dự án xanh trước khi phát hành để nhà đầu tư có thể theo dõi;
- Quy trình đánh giá và lựa chọn dự án: Để xác định các dự án đủ điều kiện sử dụng nguồn vốn từ trái phiếu xanh, các tổ chức phát hành trái phiếu xanh cần phải xây dựng một quy trình nội bộ;
- Phải hạch toán riêng số tiền thu được từ phát hành trái phiếu xanh để cho tổ chức phát hành có thể thuận tiện quản lí, theo dõi và phân bổ cho các dự án xanh;
- Đối với việc sử dụng, giải ngân đầy đủ nguồn tiền thu được từ phát hành trái phiếu xanh tổ chức phát hành phải báo cáo, cập nhật đầy đủ và khuyến khích sử dụng những chỉ báo định lượng, định tính để đánh giá hiệu quả của dự án.
Ngoài ra theo khuyến nghị của ICMA, để đảm bảo độ uy tín của trái phiếu xanh khi phát hành các doanh nghiệp nên có một bên trung gian thực hiện công việc thẩm định trái phiếu theo nhiều hình thức như tư vấn, xếp hạng tín nhiệm và thẩm định.
Trái phiếu xanh có lợi ích gì?
Nhà phát hành và nhà đầu tư đều có những lợi ích nhất định khi phát hành và đầu tư trái phiếu xanh. Cụ thể:
Đối với nhà đầu tư
- Nhà đầu tư sẽ nhận được lợi nhuận tài chính tương đương cộng thêm các lợi ích về môi trường và/hoặc xã hội
- Đáp ứng các yêu cầu về Môi trường, xã hội và quản trị (ESG) đối với các nhiệm vụ đầu tư bền vững
- Đóng góp vào sự thích ứng với khí hậu, an ninh lương thực, sức khỏe cộng đồng, cung cấp năng lượng của quốc gia…
- Góp phần thúc đẩy đầu tư trực tiếp vào việc “xanh hóa” các ngành kinh tế nâu và hoạt động có tác động xã hội
- Từ phát hành trái phiếu, gia tăng tính minh bạch và trách nhiệm giải trình đối với việc sử dụng và quản lý nguồn vốn thu được, trở thành một công cụ quản lý rủi ro bổ sung
- Trái phiếu xanh có thể giúp hạn chế được các rủi ro do các chính sách thay đổi như thuế các-bon khiến cho khí hậu trong danh mục đầu tư bị biến đổi dẫn đến tài sản bị mắc kẹt. Theo đó, trái phiếu xanh sẽ đầu tư vào các tài sản thân thiện với khí hậu như các tòa nhà xanh và năng lượng tái tạo mà theo thời gian có rủi ro tín dụng thấp hơn.
Đối với nhà phát hành
- Cung cấp cho nhà phát hành thêm một nguồn tài chính bền vững
- Tự nhất quán về thời hạn của công cụ và vòng đời dự án được tăng cường
- Cải thiện đa dạng hóa nhà đầu tư, nắm bắt cơ hội kinh doanh mới bằng cách kinh doanh mới phù hợp với nhu cầu phát triển bền vững và thu hút vốn dài hạn
- Danh tiếng của tổ chức phát hành được nâng cao
- Có thể dẫn đến việc đặt mua quá cao và lợi ích về giá do nhu cầu của nhà đầu tư thu hút mạnh mẽ nhu cầu của nhà đầu tư.
Quy trình phát hành trái phiếu xanh
Việc phát hành trái phiếu xanh được thực hiện theo quy trình như sau:
Trước khi phát hành
– Xác định khung trái phiếu xanh:
- Chuẩn bị
- Xác định cách thức dự án đáp ứng các tiêu chí về tính đủ điều kiện của trái phiếu xanh (cách sử dụng nguồn vốn thu được từ việc phát hành trái phiếu)
- Lựa chọn dự án và tài sản
- Đối với nguồn vốn thu được (quản lý nguồn vốn thu được từ phát hành trái phiếu) cần thiết lập tài khoản và quy trình để đánh dấu và phân bổ hợp lý
- Thiết lập quy trình báo cáo
- Trước khi phát hành phải đánh giá bên ngoài
– Kiểm tra các cơ chế hỗ trợ
Phát hành trái phiếu ra thị trường
Đối với việc phát hành trái phiếu ra thị trường, nhà phát hành cần xây dựng các thuộc tính xanh trong tài liệu tiếp thị và tài liệu nhà đầu tư
Sau khi phát hành
– Nguồn vốn thu được phân bổ cho các dự án
– Theo dõi dự án và theo dõi phân bố theo thời gian
– Công bố báo cáo tác động
– Kiểm toán sau khi phát hành (nếu cần)
Tình hình phát triển thị trường trái phiếu xanh tại Việt Nam
Thị trường trái phiếu tại Việt Nam, trái phiếu xanh được sử dụng như một công cụ phục vụ cho hình thức cho vay dài hạn. Từ năm 2012, Việt Nam đã có những hoạch định về tài chính xanh và các sản phẩm để xây dựng nguồn tài chính cho sự tăng trưởng xanh theo chiến lược quốc gia về tăng trưởng xanh.
Mọi chính sách về việc phân phối trái phiếu xanh trên thị trường trong giai đoạn 2017 – 2020 đều hướng đến mục tiêu duy nhất là huy động vốn để thực hiện các dự án xanh. Về sau, các doanh nghiệp phát hành dưới sự hỗ trợ của thị trường trái phiếu, được củng cố sức mạnh để phát triển lâu dài và bền vững hơn nhờ vào trái phiếu xanh. Thậm chí tại Việt Nam, trái phiếu xanh còn trở thành công cụ đắc lực để tái tạo lại các doanh nghiệp nhỏ và vừa.
Thống kê cho thấy tại Việt Nam, tỷ lệ doanh nghiệp vừa và nhỏ lên đến 98%. Các đơn vị này nhờ trái phiếu xanh có thể nâng cao hiệu quả sử dụng năng lượng tái tạo cho nền kinh tế nước nhà từ việc cải tiến về công nghệ.
Thậm chí, 4 ngân hàng lớn tại Việt Nam là Vietcombank, BIDV, Agribank và Sacombank đã đưa ra chương trình tín dụng với giá trị lên đến 100 triệu USD, áp dụng cho các doanh nghiệp vừa và nhỏ để hỗ trợ tăng trưởng tín dụng xanh. So với thị trường, các doanh nghiệp này được cung cấp chi phí cho các khoản vay thấp hơn từ 1 đến 3%. Đến thời điểm hiện tại, số lượng dự án năng lượng tái tạo, quản lý chất thải và nông nghiệp hữu cơ đã nhận được tổng số tiền cho vay là 26 triệu USD.
Liên quan đến việc phát hành trái phiếu xanh, để hướng dẫn các tổ chức phát hành và các thành viên thị trường áp dụng các tiêu chuẩn của trái phiếu xanh, trái phiếu xã hội và trái phiếu bền vững, Ủy ban Chứng khoán Nhà nước còn phát hành Sổ tay “Hướng dẫn phát hành cho trái phiếu xanh, trái phiếu xã hội và trái phiếu bền vững” giúp huy động các nguồn lực từ thị trường vốn trong nước và quốc tế cho các dự án bền vững và thân thiện với môi trường – xã hội.
Tại Việt Nam có các khung pháp lý liên quan đến các nguyên tắc và tiêu chuẩn đối với trái phiếu xanh. Cụ thể, khung pháp lý đầu tiên cho trái phiếu xanh doanh nghiệp tại Việt Nam là Nghị định 163/2018/NĐ-CP do chính phủ ban hành, cung cấp một công cụ đòn bẩy để khuyến khích đầu tư vào các dự án xanh trong khu vực tư nhận.
Trong giai đoạn 2017 – 2020, Nghị định này cũng hỗ trợ cho lộ trình phát triển thị trường trái phiếu Việt Nam, trong đó các quy chế, chính sách phân phối thị trường trái phiếu xanh được đưa ra nhằm mục đích tạo điều kiện huy động vốn cho các tổ chức phát hành để thực hiện các dự án xanh thông qua việc phát hành trái phiếu. Ngày 31/12/2020, tại Nghị định 153/2020/NĐ-CP thay thế cho Nghị định 163, quy định thêm về chào bán riêng lẻ và kinh doanh trái phiếu doanh nghiệp tại thị trường trong nước và chào bán trái phiếu doanh nghiệp ra thị trường nước ngoài, điều này khiến cho việc phát hành trái phiếu xanh càng củng cố thêm tính pháp lý. Bên cạnh đó, Trái phiếu xanh chính thức được Luật Bảo vệ môi trường 2020 công nhận như một công cụ kinh tế quan trọng đối với bảo vệ môi trường.
Việt Nam đã có 4 đợt phát hành nợ xanh tính đến tháng 10/2020 với tổng trị giá 283,849,378 USD, do một tổ chức được chính phủ bảo lãnh phát hành (23,4 triệu USD năm 2016), một chính quyền thành phố (3,6 triệu USD năm 2016) và hai khoản vay xanh 31 (tương ứng 71 triệu USD và 186 triệu USD vào năm 2020). Nguồn vốn thu được từ phát hành trái phiếu phần lớn được sử dụng cho năng lượng tái tạo (57%) – đây là ngành nhận được sự quan tâm của các bên liên quan Việt Nam cùng với ngành chất thải và nông nghiệp.
Thị trường trái phiếu xanh và cho vay tại Việt Nam – Lượng vốn phát hành theo mục đích sử dụng
Kết luận
Trên đây là các thông tin liên quan đến trái phiếu xanh là gì, lợi ích và quy tắc phát hành trái phiếu xanh, cũng như tình hình thị trường trái phiếu xanh tại Việt Nam hiện nay. Hy vọng qua đây bạn đọc quan tâm đã trang bị được những kiến thức hữu ích về loại trái phiếu này.
