Để có thể duy trì và phát triển hoạt động của doanh nghiệp thì nguồn vốn là yếu tố quan trọng để xác định doanh nghiệp đó có hoạt động tốt hay không. Vốn chính là nền tảng chính trong việc xây dựng và thiết lập doanh nghiệp. Vậy để hiểu rõ hơn về cấu trúc vốn là gì và tầm quan trọng của cấu trúc vốn đối với doanh nghiệp ra sao thì bài viết dưới đây sẽ đi trả lời một cách tổng quát nhất.
Cấu trúc vốn là gì?
Khái niệm về cấu trúc vốn
Cấu trúc vốn hay còn gọi là cơ cấu vốn, tên tiếng anh là Capital Structure, cấu trúc vốn là sự kết hợp số lượng ngắn hạn thường xuyên, nợ dài hạn, cổ phần ưu đãi và cổ phần thường được dùng để tài trợ quyết định đầu tư của một doanh nghiệp.
Theo nguyên tắc kế toán báo cáo tài chính trong bảng cân đối kế toán thì tổng nguồn vốn luôn bằng với tổng tài sản.
Tổng nguồn vốn được hình thành bởi 2 nguồn là vốn chủ sở hữu (equity) và nợ phải trả (liabilities) theo đó:
Vốn chủ sở hữu
Vốn chủ sở hữu (equity) là cổ đông của doanh nghiệp vậy nên vốn chủ sở hữu (equity) là vốn của doanh nghiệp được hình thành và phát triển từ nguồn vốn góp của các cổ đông và doanh nghiệp, trong đó:
- Vốn góp: Là số tiền ban đầu các cổ đông góp vào công ty để kinh doanh thông qua mua cổ phần
- Lợi nhuận giữ lại: Là khoản lợi nhuận được giữ lại hàng năm (sau khi đã trả cổ tức) để tái đầu tư vào hoạt động kinh doanh.
Có 2 cách để tăng vốn chủ sở hữu:
- Phát hành thêm cổ phần để huy động vốn từ người mua
- Giữ lại lợi nhuận hàng năm và giữ lại càng nhiều thì vốn chủ sở hữu càng tăng.
Vốn chủ sở hữu thường được gọi là vốn tự doanh của doanh nghiệp. Nếu như vốn chủ sở hữu chiếm phần lớn cấu trúc vốn thì đây là một tỷ lệ an toàn.
Nợ phải trả
Nợ phải trả của doanh nghiệp được chia thành 2 loại nợ ngắn hạn (các khoản nợ có thời hạn phải trả <12 tháng) và nợ dài hạn (các khoản nợ có thời hạn phải trả >12 tháng).
Và nếu ta phân loại nợ phải trả theo nguồn hình thành, ta có nợ phải trả lãi vay và các khoản vốn chiếm dụng, cụ thể hơn:
- Nợ phải trả lãi vay: hầu hết đến từ việc vay tiền ngân hàng/tổ chức tài chính. Đây là khoản nợ có tính bền vững, có thời hạn trả nợ gốc và lãi rõ ràng, được ghi trên BCĐKT là vay và nợ thuê tài chính ngắn hạn cộng với vay và nợ thuê tài chính dài hạn.
- Các khoản vốn chiếm dụng: Chẳng hạn nếu như doanh nghiệp A đến hạn thực hiện nghĩa vụ tài chính như trả nốt 50% tiền mua hàng, trả lương cho nhân viên, đóng thuế cho nhà nước với tổng số tiền là 10 tỷ. Thế nhưng doanh nghiệp đã hoãn thực hiện nghĩa vụ đó và dùng 10 tỷ đó để làm việc khác. Hành vi này gọi là chiếm dụng vốn. Có nghĩa các nghĩa vụ tài chính chưa được thực hiện được gọi là các khoản vốn chiếm dụng.
Việc sử dụng tiền vay nợ để kinh doanh còn được gọi là đòn bẩy tài chính. Khi các khoản nợ chiếm phần lớn cấu trúc vốn thì doanh nghiệp đang gặp rủi ro tài chính.
Các nhân tố tạo thành cấu trúc vốn
Nguồn vốn vay nợ
Trong nền kinh tế thị trường, các doanh nghiệp không thể chỉ duy trì, phát triển hoạt động sản xuất kinh doanh chỉ dựa vào nguồn vốn tự có (vốn chủ sở hữu) mà còn cần đến nhiều nguồn vốn khác, trong đó vốn vay nợ là nguồn vốn đóng một vai trò đáng kể.
Hiểu một cách đơn giản, nguồn vốn vay nợ được hình thành từ các nguồn tài trợ từ bên ngoài doanh nghiệp với điều kiện doanh nghiệp cần thực thanh toán các khoản vay theo đúng thời gian đã cam kết cũng như trả lãi vay theo đúng lãi suất thỏa thuận.
Nguồn vốn vay nợ trong cấu trúc vốn bao gồm
- Vay trung hạn: Gồm các khoản vay được sử dụng cho mục đích đầu tư mua sắm tài sản cố định, thay mới các trang thiết bị mở rộng hoạt động sản xuất kinh doanh. Thông thường khoản vay trung hạn thường có thời hạn từ 1 – 5 năm.
- Vay dài hạn: Các khoản vay thường được sử dụng cho mục đích bổ sung vốn xây dựng nhà xưởng, phương tiện vận tải với quy mô lớn, thời hạn của các khoản vay dài hạn có thể sẽ là 5 năm đến 20, 30 năm thậm chí trong một số trường hợp sẽ lên đến 40 năm.
Nguồn vốn chủ sở hữu
Đây được định nghĩa là khoản tiền do các cổ đông và chủ sở hữu của công ty bỏ ra. Trước khi một công ty đi vào hoạt động, công ty cần một số vốn điều lệ ban đầu. Nguồn vốn này có thể nhận được từ ba nguồn chính: nguồn góp vốn của các nhà đầu tư hoặc tiền đầu tư vào công ty thông qua việc mua cổ phiếu, lợi nhuận để lại hoặc thu nhập từ những năm qua được công ty giữ lại và được sử dụng để củng cố bảng cân đối kế toán, mở rộng và mua lại cũng như chênh lệch giá để định giá lại tài sản. Tuy nhiên, nhiều người coi vốn cổ phần là phương tiện đắt tiền nhất để sử dụng vì chi phí hoặc quy mô lợi nhuận mà doanh nghiệp phải kiếm được để thu hút các nhà đầu tư.
Nguồn vốn chủ sở hữu trong cấu trúc vốn bao gồm
- Vốn kinh doanh
- Chênh lệch đánh giá lại tài sản
- Các quỹ của doanh nghiệp
- Vốn đầu tư xây dựng cơ bản
- Kinh phí sự nghiệp
Cấu trúc vốn tối ưu là gì?
Số lượng nợ trong cấu trúc vốn tối ưu của một công ty được gọi là khả năng vay nợ của công ty. Do đó, khả năng vay nợ của một công ty được xác định bởi các yếu tố rủi ro kinh doanh của công ty, thuế suất thuế thu nhập của doanh nghiệp và thuế thu nhập cá nhân, mức độ phá sản có thể có chi phí đại lý, vai trò của chính sách cấu trúc vốn trong việc cung cấp tín hiệu về thành quả của doanh nghiệp cho các thị trường vốn.
Do đó, cấu trúc vốn với chi phí sử dụng vốn tối thiểu được gọi là cấu trúc vốn tối ưu. Rủi ro tài chính của một công ty là sự thay đổi bổ sung trong thu nhập trên mỗi cổ phần với xác suất gia tăng khả năng chi trả bắt nguồn từ việc doanh nghiệp sử dụng các nguồn vốn có chi phí tài chính cố định, như là nợ và cổ phần ưu đãi trong cấu trúc vốn của mình. Việc sử dụng đòn bẩy tài chính đưa đến một gia tăng trong rủi ro cảm nhận được cho các nhà cung cấp vốn của doanh nghiệp.
Để bù đắp rủi ro gia tăng này, lợi nhuận đòi hỏi sẽ cao hơn. Mọi thay đổi cấu trúc vốn thường chuyển các tín hiệu thông tin quan trọng về viễn cảnh tương lai của doanh nghiệp đến nhà đầu tư.
Tầm quan trọng của cấu trúc vốn với doanh nghiệp
Tầm quan trọng của cấu trúc vốn đối với doanh nghiệp
Cấu trúc vốn là một trong những chức năng đóng vai trò quan trọng và mang ý nghĩa rất vui trong việc duy trì tình hình lành mạnh và đáp ứng các yêu cầu tài chính doanh nghiệp. Và dưới đây là một số vai trò chính của cấu trúc vốn đối với doanh nghiệp:
- Đó là tối đa hóa lợi nhuận: Cấu trúc vốn hợp lý cho phép ban lãnh đạo tăng khả năng sinh lời của công ty dưới dạng tăng thu nhập cao hơn trên mỗi cổ phiếu, cuối cùng là tối đa hóa lợi nhuận cho các cổ đông vốn chủ sở hữu và thu hồi chi phí vay.
- Tính linh hoạt: Cấu trúc vốn tạo điều kiện cho việc mở rộng hoặc thu hẹp vốn nợ cho phù hợp với chiến lược và điều kiện kinh doanh.
- Khả năng thanh toán: Một cấu trúc vốn hợp lý sẽ giúp duy trì tính thanh khoản của doanh nghiệp vì nếu vốn vay nợ không có kế hoạch dẫn đến gánh nặng trả lãi, cuối cùng giảm lượng tiền mặt trong doanh nghiệp.
- Tăng giá trị của doanh nghiệp: Các nhà đầu tư luôn muốn đầu tư tiền của họ vào một doanh nghiệp có cấu trúc vốn hợp lý. Do đó, cấu trúc vốn dẫn đến sự gia tăng giá trị thị trường của cổ phiếu và chứng khoán của doanh nghiệp.
- Giảm rủi ro tài chính: Cân bằng tỷ trọng vốn nợ và vốn chủ sở hữu trong doanh nghiệp thông qua cấu trúc vốn hỗ trợ của doanh nghiệp sản xuất kinh doanh quản lý và giảm thiểu rủi ro tài chính.
- Giảm thiểu chi phí vốn: Cấu trúc vốn hợp lý sẽ giúp cho việc lập kế hoạch vốn nợ dài hạn của công ty một cách chiến lược và do đó giảm chi phí vốn.
- Làm công cụ lập kế hoạch thuế: Đối với công ty lựa chọn quỹ nợ, cấu trúc vốn cung cấp cho họ một khoản khấu trừ thuế lợi ích và tiết kiệm, làm giảm chi phí đi vay.
- Tối ưu vốn sử dụng: Cấu trúc vốn được lập kế hoạch, thiết kế chiến lược và sắp xếp có hệ thống sẽ hỗ trợ các công ty tạo ra sản lượng tối đa từ các nguồn vốn sẵn có.
Các yếu tố ảnh hưởng đến cấu trúc vốn doanh nghiệp
Rủi ro trong kinh doanh
Mặc dù đó là vấn đề không muốn gặp phải trong hoạt động kinh doanh của bất kỳ công ty nào, nhưng rủi ro có thể phát sinh bất cứ lúc nào nếu phương thức kinh doanh của công ty không thực sự hiệu quả. Nếu là một doanh nghiệp “non trẻ” hay đã có thâm niên trên thị trường kinh doanh thương mại vẫn sẽ có lúc gặp phải khó khăn trong cạnh tranh về giá cả, về sản phẩm trên thị trường, chính vì vậy thường sẽ thua lỗ trong khoảng thời gian này. Đây cũng chính là khoảng thời gian nhạy cảm khiến cho các doanh nghiệp không dám mạo hiểm vay vốn để thay đổi cấu trúc vốn.
Các chính sách của nhà nước về thuế
Đây là yếu tố ảnh hưởng mạnh đến cấu trúc vốn của doanh nghiệp. Bởi khi doanh nghiệp nào đó sử dụng nợ thì đều phải trả khoản phí là vốn vay, khoản phí này được tính sau thuế. Nếu mà chính sách thuế của Nhà nước tốt thì trên thực tế doanh nghiệp sử dụng nợ và trả khoản phí sau thuế là vô cùng thấp.
Tình hình tài chính của doanh nghiệp đó sẽ tác động đến cấu trúc vốn của doanh nghiệp Khả năng tài chính của doanh nghiệp sẽ quyết định phần lớn đến việc có vay không vay. Nếu tài chính doanh nghiệp yếu mà lúc đó đang cần vốn để thực hiện các hoạt động thì sẽ phải vay nợ. Còn nếu khả năng tài chính khá mạnh, chủ yếu hoạt động dựa trên vốn sở hữu thì sẽ không phải vay nợ từ ngân hàng, tổ chức tín dụng,…
Quan điểm của nhà lãnh đạo
Quan điểm và phương châm dẫn dắt doanh nghiệp của các ban lãnh đạo là yếu tố quyết định đến chính cấu trúc vốn. Nếu quan điểm đó rõ ràng và dứt khoát thì có thể vay vốn, áp dụng vào trong quá trình đầu tư sản xuất, tăng năng suất lao động và tăng doanh thu lợi nhuận. Thế nhưng cũng sẽ có những người lãnh đạo còn khá e ngại trong việc này vì sợ nếu thua lỗ sẽ mang gánh nặng lớn hơn. Do đó mà quan điểm của người lãnh đạo khá quan trọng trong việc quyết định cấu trúc vốn.
Doanh nghiệp nên làm gì để tối ưu cấu trúc vốn?
– Việc sử dụng cấu trúc vốn trong trường hợp cần thiết sẽ giúp phát triển hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp. Nhiều doanh nghiệp xác định cấu trúc vốn sai thời điểm sẽ dẫn đến tình trạng vay mượn nhiều, không tạo ra lợi nhuận nên có thể dẫn đến phá sản.
– Nếu doanh nghiệp chưa có kinh nghiệm thì nên thuê chuyên viên tài chính để đưa ra lời khuyên tốt nhất để tối ưu cấu trúc vốn.
– Mặc dù có chuyên gia tư vấn nhưng chủ doanh nghiệp đóng vai trò quan trọng đến việc quyết định nên cấu trúc vốn. Để doanh nghiệp của mình được phát triển, chủ doanh nghiệp cần có đầy đủ khả năng chuyên môn trong việc điều chỉnh và quản lý doanh nghiệp, nhạy bén với tình thế để biết được lúc nào nên tiến và lúc nào nên lùi. Đặc biệt phải quyết đoán trong nhiều trường hợp, nhất là với những tình huống vay vốn để đầu tư vào hoạt động kinh doanh, tăng năng suất và hiệu quả lao động.
Như vậy trên đây là khái quát về cấu trúc vốn, cùng với đó là một vài yếu tố liên quan đến vấn đề vốn của doanh nghiệp. Hy vọng với nội dung trên sẽ đem đến cho bạn kiến thức và hiểu thêm về thị trường tài chính của doanh nghiệp.
