Chứng khoán phái sinh là gì? Có nên đầu tư chứng khoán phái sinh?

Chứng khoán phái sinh là gì?

Chứng khoán phái sinh là gì?

Chứng khoán phái sinh (Derivative Securities) là một loại chứng khoán được hình thành trên một tài sản cơ sở hay tài sản gốc nhất định, giá trị của chúng phụ thuộc vào loại tài sản mà nó hình thành.

Đối với việc thanh toán hoặc chuyển giao tài sản cơ sở, chứng khoán phái sinh quy định quyền lợi, nghĩa vụ của các bên tham gia hợp đồng với một mức giá được thỏa thuận trước vào một thời điểm nhất định trong tương lai.

Tài sản cơ sở của loại chứng khoán này có 2 dạng chính: là hàng hóa như nông sản, kim loại… hoặc công cụ tài chính như cổ phiếu, trái phiếu…

Đặc điểm của chứng khoán phái sinh

• Thị trường phái sinh giao dịch với một tỷ lệ đòn bẩy nên không chỉ mang lại lợi nhuận cao mà song song với đó chính là vấn đề rủi ro. Cho nên sản phẩm này đặt lên vai các nhà đầu tư áp lực khá lớn.

• Nhà đầu tư được giao dịch với quyền chọn mua và bán nên dù gặp những biến động tăng/giảm của thị trường thì vẫn có cơ hội kiếm lợi nhuận.
• Khả năng rủi ro của chứng khoán phái sinh sẽ được hạn chế vì sự kiểm soát quản lý của Sở giao dịch, Trung tâm Lưu ký và luật thanh toán bù trừ.

Phân loại

Các sản phẩm phái sinh tại Việt Nam gồm các loại chính:

• Hợp đồng Tương lai (Futures)
• Hợp đồng kỳ hạn (Forwards)
• Hợp đồng hoán đổi (Swaps)
• Hợp đồng quyền chọn (Options)

So sánh sự khác nhau giữa chứng khoán phái sinh và chứng khoán cơ sở

So sánh chứng khoán phái sinh và chứng khoán cơ sở

Có nên đầu tư chứng khoán phái sinh?

Có nên đầu tư chứng khoán phái sinh?

Dưới đây là những ưu điểm và nhược điểm của chứng khoán phái sinh nhà đầu tư có thể tham khảo và cân nhắc quyết định nên đầu tư hay không:

Ưu điểm:

• Giúp nhà đầu tư tránh rủi ro biến động giá: Khi đầu tư vào các sản phẩm phái sinh, nhà đầu tư sẽ hạn chế rủi ro và cung cấp công cụ biến động giá. 

Các nhà đầu tư sẽ dự đoán được giá của một tài sản cơ sở có thể tăng trong tương lai. Họ mua Hợp đồng tương lai với giá hiện tại của cơ sở sản xuất. Ngược lại, đối với các nhà đầu tư nắm giữ một số lượng tài sản nhất định, mức dự đoán sẽ giảm xuống. Họ sẽ giảm thiểu rủi ro biến động giá cả thông qua việc bán trước khi hàng hóa. 

• • Hoạt động giao dịch linh hoạt: Về cơ bản, phương thức giao dịch của thị trường phái sinh rất giống với thị trường cơ sở. Ngoài ra, nhà đầu tư còn có thể trải nghiệm một số chức năng linh hoạt khác như bán không, lỗ hoặc lãi trong ngày, giao dịch T+0,… 

• Tính thanh khoản cao: So với thị trường chứng khoán cơ sở, thị trường phái sinh có các tài khoản cao hơn vì các sản phẩm được niêm yết và tập trung giao dịch trên các sở giao dịch chứng khoán. Công khai khối lượng giao dịch, giá cả và giá trị cũng làm tăng tính minh bạch của các giao dịch. 

• Số lượng đợt phát hành/niêm yết: Trên thị trường cơ sở, số lượng giao dịch phụ thuộc vào tổ chức phát hành, khi trên thị trường phái sinh, chứng khoán không bị giới hạn số lượng và phụ thuộc toàn bộ vào nhu cầu nhà đầu tư.

• Các công cụ phái sinh được giới hạn ở 20.000 vị thế/tài khoản đối với nhà đầu tư chuyên nghiệp, 10.000 vị thế/tài khoản đối với các nhà đầu tư tổ chức và 5.000 vị thế/tài khoản đối với các nhà đầu tư cá nhân. 

• Bán khống chứng khoán: Ngay cả khi không có tài sản cơ sở, nhà đầu tư vẫn có thể dễ dàng bán chứng khoán sinh ra (tức là bán khống). 

• Đầu cơ: Thị trường phái sinh có tính hai chiều. khi thị trường đi lên hoặc đi xuống nếu đoán đúng xu hướng thì nhà đầu tư vẫn kiếm được lợi nhuận.

• Lợi thế đòn bẩy tài chính: Đây là lợi thế rất quan trọng để nhà đầu tư nắm giữ được nhiều cổ phiếu với giá thấp. Nhà đầu tư chỉ cần ký quỹ một phần tài sản để giao dịch cổ phiếu có giá trị gấp 7-10 lần số tiền ký quỹ. 

Ưu/nhược điểm của chứng khoán phái sinh

Nhược điểm:

• Rủi ro đầu cơ: Đầu cơ là điểm hấp dẫn trên thị trường phái sinh, nhưng chiến lược này sẽ chỉ tạo ra lợi nhuận lớn khi dự báo trùng với xu hướng tương lai của cơ sở tài chính. Nếu giá của tài sản cơ sở không phù hợp với dự báo, thì thua lỗ là điều không thể tránh khỏi. Thậm chí, dưới tác động của đầu cơ, mức độ thất thoát sẽ lớn hơn nhiều so với đầu số ban đầu. 
• Bổ sung ký quỹ yêu cầu: Hợp đồng tương lai có cơ chế thanh toán mỗi ngày. Lãi/lỗ sẽ được thực hiện hóa hàng ngày và được phản ánh vào quỹ ký quỹ của nhà đầu tư. Do đó, một khi tài khoản ký quỹ giảm giá hoặc xuống dưới mức duy trì, nhà đầu tư phải bổ sung ký quỹ ngay lập tức. Các nhà đầu tư cần có tiềm lực tài chính để tham gia vào trường này. Nếu không gửi đúng hạn tiền theo yêu cầu, vị thế của nhà đầu tư sẽ đóng lại, gây lỗ, thậm chí có thể phá sản.

Kết luận

Chứng khoán phái sinh là gì là câu hỏi được nhiều người quan tâm khi muốn tham gia vào thị trường chứng khoán. Hy vọng qua những thông tin được cung cấp trong bài viết, bạn đã có thêm thông tin để chuẩn bị cho mình một cách tốt nhất.