Chứng khoán phái sinh hợp đồng tương lai là gì?
Chứng khoán phái sinh hợp đồng tương lai là gì?
Hợp đồng tương lai được định nghĩa tại Khoản 12 Điều 4 Luật Chứng khoán 2019 như sau:
“12. Hợp đồng tương lai là loại chứng khoán phái sinh niêm yết, xác nhận cam kết giữa các bên để thực hiện một trong các giao dịch sau đây:
- a) Mua hoặc bán số lượng tài sản cơ sở nhất định theo mức giá đã được xác định vào ngày đã xác định trong tương lai;
- b) Thanh toán khoản chênh lệch giữa giá trị tài sản cơ sở đã được xác định tại thời điểm giao kết hợp đồng và giá trị tài sản cơ sở vào ngày đã xác định trong tương lai.”
Đặc điểm của hợp đồng tương lai (HĐTL)
Tính chuẩn hóa: HĐTL là một công cụ được niêm yết, giao dịch trên Sở giao dịch chứng khoán phái sinh. Vì vậy, sở giao dịch niêm yết sẽ có những quy định cụ thể về các nội dung chi tiết của 1 hợp đồng, cụ thể như sau: Loại và chất lượng tài sản cơ sở, quy mô hợp đồng, phương thức giao nhận, thanh toán khi đáo hạn hợp đồng,…
Bù trừ và ký quỹ: Khi giao dịch HĐTL, ký quỹ là biện pháp bảo đảm thực hiện nghĩa vụ mang tính bắt buộc theo hợp đồng đối hai bên mua/bán khi hợp đồng được thanh toán. Các nhà đầu tư phải đáp ứng các yêu cầu về ký quỹ do Sở giao dịch và Trung tâm thanh toán bù trừ quy định cụ thể cho từng loại HĐTL.
Mục đích của việc ký quỹ là để:
- Đảm bảo việc thanh toán mang tính bắt buộc
- Kêu gọi ký quỹ bổ sung sau mỗi ngày hoàn thành thanh toán lỗ/lãi, giúp giảm thiểu rủi ro mất khả năng thanh toán của các bên tham gia.
Dễ đóng vị thế: Các nhà đầu tư khi tham gia HĐTL có thể thực hiện đóng vị thế bất cứ lúc nào bằng việc sử dụng vị thế ngược đối với HĐTL tương tự. Vì vậy sẽ giúp người chơi linh hoạt trong quá trình sử dụng vốn.
Đòn bẩy tài chính: Thị trường phái sinh có lợi về đòn bẩy tài chính, với số vốn đầu tư không quá lớn nhưng nhà đầu tư vẫn có cơ hội thu về lợi nhuận cao. Nhà đầu tư sẽ thu được lợi nhuận từ vị thế mà HĐTL mà mình đang nắm giữ khi những dự đoán về biến động giá của tài sản cơ sở chính xác.
Tính cam kết về việc thực hiện nghĩa vụ trong tương lai: 2 bên giữ vị thế mua và bán của hợp đồng đều bị ràng buộc chặt chẽ bởi quyền và nghĩa vụ khi giao dịch HĐTL. Cụ thể, khi HĐTL đến thời gian đáo hạn, bên bán có nghĩa vụ giao 1 khối lượng tài sản cơ sở xác định cho bên mua và thu hồi tiền, theo thỏa thuận trong HĐTL bên mua có nghĩa vụ trả tiền và nhận tài sản chuyển giao từ bên bán.
Tính thanh khoản: Theo các điều khoản trong hợp đồng, khi nhà đầu tư tham gia vào mua bán HĐTL đều biết trước một cách rõ ràng họ có thể mua – bán cái gì, cách thức giao dịch vào thời điểm nào trong tương lai, nên các nhà đầu tư dễ dàng mở/đóng vị thể. Điều này làm cho thị trường có tính thanh khoản cao và biến HĐTL thành công cụ thuận lợi cho các nhà đầu tư sử dụng vào những mục đích khác nhau.
Lợi ích của Hợp đồng tương lai
Lợi ích của hợp đồng tương lai
Những lợi ích khi tham gia giao dịch HĐTL
Giao dịch dễ dàng, thuận tiện
Giao dịch HĐTL diễn ra thuận lợi và đơn giản như giao dịch cổ phiếu. Nhà đầu tư sẽ mở vị thế mua HĐTL nếu dự đoán thị trường tăng điểm, và đầu tư sẽ có lợi nhuận khi thị trường tăng đúng như kỳ vọng. Ngược lại, khi thị trường giảm điểm nhà đầu tư sẽ mở vị thế bán HĐTL để kiếm lời.
Lợi ích lớn nhờ tính đòn bẩy cao
Với đặc thù, HĐTL sẽ mang đến cho nhà đầu tư mức đòn bẩy hấp dẫn mà chỉ cần ký quỹ 1 phần giá trị hợp đồng, khiến số lãi nhận được có thể lớn hơn nhiều so với đầu tư vào cổ phiếu. Tuy nhiên, song song với lợi nhuận cao cũng đi kèm với rủi ro lớn. Nếu nhà đầu tư có thể sẽ bị lỗi nặng nếu dự đoán sai lầm về thị trường. Vậy nên, khi đang nắm giữ HĐTL hãy luôn chủ động theo dõi thị trường chặt chẽ.
Có thể mua/bán liên tục trong ngày
Trong giao dịch HĐTL, có thể thực hiện vị thế vừa mở (mua/bán) ngay lập tức. Vì vậy, nhà đầu tư có cơ hội kiếm lợi nhuận trên mọi biến động của thị trường.
Cơ hội tìm kiếm lợi nhuận khi thị trường giảm điểm
Với HĐTL, nhà đầu tư chỉ cần nộp đủ số lượng ký quỹ yêu cầu trước khi tham gia hợp đồng là sẽ được phép tham gia vị thế bán HĐTL bất cứ lúc nào. Khi chỉ số đã giảm đúng như dự đoán, việc bán HĐTL sẽ giúp nhà đầu tư kiếm được lợi nhuận.
Các loại Hợp đồng tương lai trên thị trường CKPS Việt Nam
Tại Việt Nam hiện nay, có 2 loại Hợp đồng tương lai trên thị trường chứng khoán phái sinh:
Hợp đồng tương lai chỉ số cổ phiếu VN30
Đây là sản phẩm HĐTL đầu tiên trên thị trường chứng khoán phái sinh Việt Nam. Chỉ số VN30 là chỉ số đại diện của 30 cổ phiếu trên sàn HOSE, có vốn hóa thị trường và tính thanh khoản cao nhất, chiếm đến 80% tổng giá trị vốn hóa và 60% tổng giá trị giao dịch trên toàn thị trường.
Chỉ số VN30 có đặc điểm:
- Chỉ số VN30 được tính theo phương pháp vốn hóa thị trường và bao gồm 30 cổ phiếu cấu thành, đại diện cho hoạt động của 30 doanh nghiệp niêm yết trên sàn HOSE.
- Chỉ số VN30 được xem xét 6 tháng/lần (vào tháng 1 và tháng 7 hàng năm).
- Các công ty niêm yết trên sàn HOSE phải thích ứng với các điều kiện: Giá trị vốn hóa thị trường, tỷ lệ free float (tỷ lệ cổ phiếu tự do chuyển nhượng) và tính thanh khoản đủ tư cách tham gia vào tính toán chỉ số.
- Để nhằm loại trừ sự ảnh hưởng quá mức của 1 cổ phiếu thành phần đối với chỉ số nên mỗi cổ phiếu thành phần được giới hạn tỷ trọng ở mức 10%.
Hợp đồng tương lai Trái phiếu Chính phủ
Là loại chứng khoán phái sinh được niêm yết và có Trái phiếu Chính phủ – Chứng khoán nợ là tài sản cơ sở với thời gian đáo hạn từ 1 năm trở lên do Chính phủ phát hành. HĐTL Trái phiếu Chính phủ được giao dịch trên Sở giao dịch chứng khoán tập trung với những điều kiện chuẩn hóa.
HĐTL Trái phiếu Chính phủ có tính ao toàn cao, độ rủi ro thấp hơn các loại chứng khoán khác nhưng có quy mô giao dịch lớn, cần phải tính chuyên nghiệp cao.
Chiến lược đầu tư chứng khoán phái sinh Hợp đồng tương lai hiệu quả
Chiến lược đầu tư chứng khoán phái sinh Hợp đồng tương lai hiệu quả
2 chiến lược mà nhà đầu tư có thể tham khảo để đầu tư chứng khoán phái sinh Hợp đồng tương lai hiệu quả:
Giao dịch đầu cơ theo xu thế giá
Vì tính đơn giản và mức độ hấp dẫn nên đây là chiến lược phổ biến và được sử dụng nhiều nhất, tuy nhiên nó cũng tiềm ẩn nhiều rủi ro. Nhà đầu tư sẽ tiến hành mua HĐTL nếu dự báo sắp tới thị trường sẽ tăng giá và chờ bán để đóng vị thế khi giá tăng. Ngược lại, khi dự báo thị trường sẽ giảm điểm nhà đầu tư tiến hành bán HĐTL và thực hiện vị thế mua để đóng vị thể giao dịch.
Giao dịch trong ngày
Có thể hiểu theo nghĩa hẹp, nhà đầu tư luôn thực hiện giao dịch mua/bán HĐTL trong ngày. Và nhà đầu tư đóng tất cả các vị thế và đưa vị thế nắm giữ của mình về 0 vào cuối ngày để không chịu những biến động giá qua đêm. Ngoài ra ở nghĩa rộng hơn, giao dịch trên có thể tính vị thế nắm giữ qua đêm đến 1 vài ngày tới.
Xem thêm: Chiến lược đầu tư chứng khoán phái sinh dành cho người mới bắt đầu
Kết luận
Trên đây là những thông tin về chứng khoán phái sinh hợp đồng tương lai, đây là sản phẩm duy nhất trên thị trường chứng khoán phái sinh Việt Nam. Hy vọng qua bài viết bạn đọc quan tâm đã trang bị thêm cho mình những kiến thức hữu ích, từ đó đưa ra những quyết định đầu tư sáng suốt nhất. Chúc bạn thành công.
