Chứng khoán là một kênh đầu tư tiềm năng và hấp dẫn rất nhiều nhà đầu tư bởi khả năng đem đến lợi nhuận cao. Tuy nhiên, có nhiều nhà đầu tư mới bắt đầu tham gia vào thị trường chưa biết cách để đầu tư chứng khoán một cách đúng đắn. Hãy cùng tham khảo những kiến thức đầu tư chứng khoán cho người mới bắt đầu trong bài viết dưới đây để hiểu rõ hơn nhé.
Thị trường chứng khoán
Căn cứ vào khoản 1 Điều 4 Luật chứng khoán 2019, chứng khoán được định nghĩa như sau:
“1. Chứng khoán là tài sản, bao gồm các loại sau đây:
- a) Cổ phiếu, trái phiếu, chứng chỉ quỹ;
- b) Chứng quyền, chứng quyền có bảo đảm, quyền mua cổ phần, chứng chỉ lưu ký;
- c) Chứng khoán phái sinh;
- d) Các loại chứng khoán khác do Chính phủ quy định.”
- 1 Đầu tư chứng khoán là gì?
- 2 Thị trường chứng khoán là gì?
- 3 Nguyên tắc/Cách thức hoạt động của thị trường chứng khoán
- 4 Một số thuật ngữ trong thị trường chứng khoán
- 5 Sàn chứng khoán là gì?
- 6 Các bước cơ bản để tham gia vào thị trường chứng khoán
- 7 Các bước giao dịch chứng khoán
- 8 Cần bao nhiêu tiền để bắt đầu chơi chứng khoán
- 9 Kinh nghiệm chơi chứng khoán cho người mới bắt đầu
- 10 Một số cuốn sách chứng khoán mà nhà đầu tư nên đọc
- 11 Kết luận
Đầu tư chứng khoán là gì?
Hoạt động các nhà đầu tư gián tiếp đầu tư vào các doanh nghiệp đã niêm yết trên thị trường được gọi là đầu tư chứng khoán. Tại cùng thời điểm đó, nhà đầu tư sẽ mua chứng khoán được các doanh nghiệp phát hành và đang lưu thông trên thị trường với mong muốn kiếm tiền trong tương lai.
Thị trường chứng khoán là gì?
Thị trường chứng khoán gồm: thị trường chứng khoán sơ cấp và thị trường chứng khoán thứ cấp.
Thị trường sơ cấp
Là nơi công ty phát hành chứng khoán ra thị trường để thu hút nguồn vốn đầu tư. Người mua sẽ sở hữu chứng khoán của công ty trong khi công ty nhận được tiền từ việc bán chứng khoán. Đa phần người mua trên thị trường sơ cấp là các quỹ đầu tư hay tổ chức lớn.
Thị trường chứng khoán thứ cấp
Là nơi diễn ra các hoạt động mua bán, trao đổi các loại chứng khoán đã được phát hành trên thị trường sơ cấp. Người mua tại thị trường sơ cấp ở trên sẽ tiến hành mua bán chứng khoán đối với các nhà đầu tư khác trên thị trường. Về hình thức, thị trường thứ cấp là nơi diễn ra sự thay đổi quyền sở hữu giữa người mua và người bán, cũng là nơi các nhà đầu tư cá nhân có thể tham gia.
Nguyên tắc/Cách thức hoạt động của thị trường chứng khoán
Nguyên tắc hoạt động về chứng khoán và thị trường chứng khoán được quy định tại Điều 5 Luật chứng khoán 2019 như sau:
“1. Tôn trọng quyền sở hữu, quyền khác đối với tài sản trong hoạt động về chứng khoán và thị trường chứng khoán; quyền tự do giao dịch, đầu tư, kinh doanh và cung cấp dịch vụ về chứng khoán của tổ chức, cá nhân.
- Công bằng, công khai, minh bạch.
- Bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của nhà đầu tư.
- Tự chịu trách nhiệm về rủi ro.”
Một số thuật ngữ trong thị trường chứng khoán
| Thuật ngữ | Giải thích |
| Cổ phần | Là nguồn vốn của một tổ chức được chia thành các phần bằng nhau. |
| Cổ phiếu | Được phát hành để xác nhận quyền sở hữu cổ phần. |
| Cổ phiếu phổ thông | Là loại cổ phiếu xác định quyền được biểu quyết đối với các quyết định lớn của công ty và được hưởng lợi ích hay cổ tức nhưng không cố định. |
| Cổ phiếu ưu đãi biểu quyết | Là cổ phiếu có giá trị phiếu biểu quyết cao hơn nhiều so với cổ phiếu dạng phổ thông. |
| Cổ phiếu ưu đãi cổ tức | Là loại cổ phiếu xác định quyền được trả cổ tức cao hơn so với cổ phiếu phổ thông. |
| Cổ phiếu ưu đãi hoàn lại | Là loại cổ phiếu xác định quyền được đơn vị phát hành hoàn vốn bất cứ khi nào theo yêu cầu hoặc theo các điều kiện được xác lập. |
| Cổ đông | Là những nhà đầu tư sở hữu cổ phiếu. |
| Cổ tức | Là khoản lợi nhuận được chia cho cổ đông sẽ nhận được hàng năm từ công ty cổ phần |
| Cổ tức cố định | Phần lợi nhuận được chia cho cổ đông, không phụ thuộc kết quả kinh doanh của công ty. |
| Cổ tức thưởng | Phần lợi nhuận được chia cho cổ đông, phụ thuộc vào kết quả hoạt động kinh doanh của công ty. |
| Trái phiếu | Là loại chứng khoán xác nhận nghĩa vụ nợ phải trả của tổ chức phát hành. |
| Chứng chỉ quỹ | Là chứng khoán được phát hành bởi các quỹ đầu tư chứng khoán. |
| Chỉ số VN-Index | Thể hiện biến động các cổ phiếu niêm yết trên sàn HOSE. |
| Chỉ số HNX-Index | Thể hiện biến động các cổ phiếu niêm yết trên sàn HNX. |
| IPO | Phát hành chứng khoán lần đầu ra công chúng. |
| Vốn hóa | Tổng giá trị cổ phần của các doanh nghiệp có cổ phiếu niêm yết. |
| Tính thanh khoản | Mức độ nhanh chóng trong việc mua bán chứng khoán. |
| Khối lượng giao dịch | Là số lượng chứng khoán được giao dịch trong phiên. |
Sàn chứng khoán là gì?
Sàn chứng khoán là một nền tảng để giao dịch, trao đổi, mua/bán các loại chứng khoán trên thị trường. Tại đây, các nhà đầu tư có thể trao đổi, mua bán và chuyển nhượng các loại chứng khoán khác nhau.
Tại Việt Nam, có 4 sàn chứng khoán tiêu biểu sau đây:
Sàn chứng khoán Hose
Sàn HOSE ra đời năm 2000 là sàn chứng khoán đầu tiên và lớn nhất tại Việt Nam hiện nay. Sàn chứng khoán Hose trực thuộc Ủy ban Chứng khoán Nhà nước nên nhà đầu tư yên tâm về sự uy tín, an toàn khi tham gia vào sàn này. Đơn vị Sở hoạt động có trách nhiệm như 1 công ty thành viên Nhà nước.
Sàn HNX
Sàn HNX là sàn giao dịch chứng khoán dành cho các cổ phiếu của của công ty đại chúng niêm yết do Sở Giao dịch chứng khoán Hà Nội tổ chức và quản lý. Nơi đây cung cấp cho nhà đầu tư rất nhiều cơ hội đầu tư từ những sản phẩm dịch vụ như cổ phiếu, chứng chỉ quỹ ETF, chứng khoán phái sinh, trái phiếu,…
Cùng với sàn HOSE, sàn HNX cũng đóng vai trò chủ chốt trong hoạt động chứng khoán. Đây là nơi đảm bảo quyền lợi của công ty, có sự cho phép của Nhà nước, góp phần cho sự phát triển chung của nền kinh tế.
Sàn Upcom
Đây là sàn chứng khoán online diễn ra giao dịch của những công ty chưa niêm yết, chưa được đẩy cổ phiếu của mình lên các sàn chính là HOSE và HNX được quản lý bởi sở giao dịch chứng khoán Hà Nội. Sàn UPCOM có nhiều mã chứng khoán của các công ty nhỏ, khả năng thanh toán không cao nên ảnh hưởng nhiều đến lợi tức của nhà đầu tư.
Sàn chứng khoán OTC
Sàn chứng khoán OTC là thị trường phi tập trung, ở đây tập hợp những mã chứng khoán của các công ty nhỏ có tiềm năng phát triển trong tương lai. Các giao dịch OTC sẽ được thực hiện thủ công, chứ không được giao dịch qua sàn điện tử.
Bạn sẽ có cơ hội mua được những mã cổ phiếu giá rẻ, tiềm năng phát triển mạnh trên sàn OTC và mệnh giá có thể tăng gấp nhiều lần khi được niêm yết trên các sàn chính.
Các bước cơ bản để tham gia vào thị trường chứng khoán
Tìm hiểu các kiến thức cơ bản về chứng khoán
Để bắt đầu tham gia vào thị trường chứng khoán, điều đầu tiên bạn cần làm là nắm được các kiến thức căn bản về chứng khoán, bởi trong đầu tư chứng khoán không tồn tại sự may mắn. Đây là một sân chơi chỉ dành cho nhà đầu tư có kiến thức.
Các thông tin cơ bản mà bạn cần nắm được như sau:
- Khái niệm về chứng khoán và các loại cổ phiếu
- Cách thức hoạt động thị trường chứng khoán
- Cơ hội và những rủi ro khi đầu tư chứng khoán
- Kiến thức về sàn giao dịch
- Cách đọc bảng giá trực tuyến và tên các mã cổ phiếu.
Mở tài khoản chứng khoán
Nhà đầu tư cần có tài khoản chứng khoán thì mới có thể tham gia đầu tư chứng khoán. Bạn có thể mở tài khoản tại bất kỳ Công ty Chứng khoán nào ở Việt Nam. Bạn có thể thực hiện giao dịch mua bán cổ phiếu khi đã có tài khoản chứng khoán
Hiện nay có 2 cách để người mới có thể bắt đầu mở tài khoản chứng khoán:
Mở tài khoản trực tiếp:
Bạn chỉ cần cầm CMND đến sở giao dịch chứng khoán tại HoSE (Hồ Chí Minh) hoặc HNX (Hà Nội). Sẽ có nhân viên hướng dẫn bạn mở tài khoản ở các sàn giao dịch nằm trong hệ thống của sở giao dịch chứng khoán tương ứng.
Mở tài khoản online:
Ngoài ra, bạn cũng có thể mở tài khoản chứng khoán theo hình thức Online. Hiện nay, bạn hoàn toàn có thể mở tài khoản chứng khoán online qua công nghệ định danh khách hàng trực tuyến (eKYC), hình thức mở tài khoản chứng khoán nhanh gọn chỉ trong vài giây, với những thủ tục đơn giản và quan trọng nhất là việc mở tài khoản chứng khoán online đã hoàn toàn phù hợp quy định của pháp luật.
Khi đã mở xong tài khoản bạn có thể nộp tiền vào tài khoản và bắt đầu thực hiện giao dịch mua/bán cổ phiếu.
Nhà đầu tư có thể tham khảo video dưới đây để hiểu rõ hơn về cách mở tài khoản chứng khoán online:
Tại Việt Nam có tới hàng trăm công ty chứng khoán, tuy nhiên bạn nên mở tài khoản giao dịch ở một trong những công ty hàng đầu hiện nay. Bạn có thể tham khảo 5 công ty chứng khoán uy tín dưới đây:
- Công ty chứng khoán Sài Gòn (SSI).
- Công ty chứng khoán Hồ Chí Minh (HSC).
- Công ty chứng khoán VNDirect (VND).
- Công ty chứng khoán FPT (FPTS).
- Công ty chứng khoán MB (MBS).
Cách giao dịch chứng khoán
Bạn cần nộp tiền vào tài khoản chứng khoán và thực hiện giao dịch chứng khoán để có thể bắt đầu giao dịch chứng khoán, có thể thực hiện theo một trong 4 cách sau:
- Đặt lệnh bằng cách trực tiếp đến công ty chứng khoán
- Đặt lệnh thông qua tổng đài Công ty Chứng khoán
- Nhờ môi giới đặt lệnh
- Đặt lệnh giao dịch mua/bán chứng khoán online
Bên cạnh đó, vì thao tác nhanh chóng, chủ động, tiết kiệm thời gian nên đặt lệnh giao dịch mua/bán chứng khoán online được nhiều nhà lựa chọn nhất.
Các bước giao dịch chứng khoán
Các bước giao dịch chứng khoán
Bước 1: Truy cập vào website của công ty, sau đó đăng nhập vào tài khoản đã được đăng ký trước đó. Màn hình đặt lệnh sẽ hiển thị đầy đủ Lúc này các thông tin cơ bản như: số dư tiền mặt, sức mua, số dư chứng khoán sẽ hiển thị đầy đủ trên màn hình đặt lệnh giúp nhà đầu tư có đủ thông tin để đặt lệnh mua bán chứng khoán.
Bước 2: Trên giao diện tài khoản chọn tab “Lệnh thông thường”.
Bước 3: Nhập các thông tin như:
- Lựa chọn loại lệnh mà bạn muốn nhập vào hệ thống
- Mã chứng khoán: Nhập mã chứng khoán muốn đặt lệnh
- Khối lượng chứng khoán cần mua/ bán
- Loại lệnh: Chọn lệnh LO/ATO/ATC
- Giá: là mức giá chứng khoán mà bạn muốn mua/bán. Với lệnh LO, giá sẽ nằm trong khoảng giá sàn và giá trần), đặt giá sao cho có thể mua ở mức giá thấp nhất và bán cao nhất có thể. Đối với lệnh ATO, ATC, hệ thống tự động lấy một mức giá phù hợp.
Lưu ý: Giá trị chứng khoán mà bạn đặt mua không được vượt quá số tiền hiện có trong tài khoản của bạn. Nếu đặt quá số tiền dư trong tài khoản hệ thống sẽ báo lỗi.
Bước 4: Chọn “Đặt lệnh”, màn hình thông tin sẽ hiển thị trên hệ thống để duyệt.
Bước 5: Kiểm tra lại lần nữa các thông tin đặt lệnh, sau đó nhập mã Pin để xác nhận để hoàn tất quá trình đặt lệnh mua bán chứng khoán online. Sau đó màn hình quản lý lệnh hiển thị đầy đủ các thông tin về lệnh đặt như: người đặt lệnh, thời gian đặt lệnh, loại lệnh, trạng thái lệnh,… khi đã đặt lệnh thành công và lệnh mới nhất sẽ hiển thị trên cùng.
Khi đã đặt lệnh thành công, lệnh đó sẽ được hệ thống sẽ tự động đẩy vào hệ thống giao dịch của Sở giao dịch chứng khoán ngay trong ngày đó và thực hiện khớp lệnh. Sau ngày T+2, chứng khoán/tiền sẽ về đến tài khoản của bạn nếu lệnh được khớp.
Nhà đầu tư có thể tham khảo video đặt lệnh mua bán chứng khoán dưới đây:
Cần bao nhiêu tiền để bắt đầu chơi chứng khoán
Trên thực tế, các Công ty chứng khoán không có yêu cầu đối với số tiền tối thiểu mà nhà đầu tư phải nạp. Chỉ cần có 1 triệu đồng hay vài trăm nghìn thì bạn cũng có thể mở tài khoản và mua cổ phiếu.
Tuy nhiên, theo quy định của sàn giao dịch chứng khoán Hồ Chí Minh (HOSE) thì số tiền bạn phải đủ mua ít nhất 10 cổ phiếu và tại sàn giao dịch chứng khoán Hà Nội (HNX) là 100 cổ phiếu.
Ví dụ: 1 Cổ phiếu ACB (Ngân hàng TMCP Á Châu – ACB) trên sàn HOSE có giá 35.700đ ngày 11/2/2022. Do đó, nếu muốn mua số lượng tối thiểu là 10 cổ phiếu thì bạn cần có số tiền: 35.700 x 10 = 357.000 đồng.
Khi mới chơi chứng khoán, hãy bắt đầu bằng số tiền nhỏ để làm quen với thị trường và tăng dần lên khi thấy tiềm năng.
Kinh nghiệm chơi chứng khoán cho người mới bắt đầu
- Nếu không muốn rơi vào 90% những nhà đầu tư chứng khoán thua lỗ thì bạn cần phải trang bị đầy đủ kiến thức và có kỹ năng chơi chứng khoán một cách chuyên nghiệp trước khi bước vào thị trường chứng khoán. Đây sẽ là hàng trang giúp bạn tham gia chơi an toàn, tránh rủi ro lừa đảo.
- Để tránh được rủi ro hãy lựa chọn công ty chứng khoán uy tín để đầu tư
- Khi mới tham gia thị trường và không có nhiều kinh nghiệm, độ nhạy bén. Các nhà đầu tư nên bắt đầu từ số vốn nhỏ, điều này sẽ giúp bạn làm quen, cách giao dịch, cách thị trường vận hành.
- Cần tỉnh táo để nhận định, đánh giá thị trường, tránh bẫy cảm xúc đầu tư đổ tiền vào không kiểm soát.
- Nhà đầu tư cần có mục tiêu cụ thể, tích lũy kinh nghiệm, ghi chép các biến động để đưa ra chiến lược đầu tư chứng khoán hiệu quả.
- Khi cần thiết hãy tìm đến những người có kiến thức chuyên môn cao.
Một số cuốn sách chứng khoán mà nhà đầu tư nên đọc
Làm giàu qua chứng khoán – William J.O’Neil
Làm giàu qua chứng khoán
Làm giàu qua chứng khoán là một cuốn sách được giới thiệu nên đọc đối với các nhà đầu tư, cuốn sách cung cấp cho bạn một hệ thống đơn giản, dựa trên thực tế, đã được chứng minh đầy đủ trong thị trường chứng khoán, tên là CAN SLIM.
Ngoài ra, trong cuốn sách này còn tích lũy những nguyên tắc, kinh nghiệm mà tác giả đã trải qua cho bạn đọc như:
- Hai quy tắc đơn giản bảo vệ tiền bạc của mình.
- Các thói quen đơn giản (Routine) và danh sách kiểm tra (Checklist) để tìm kiếm các cổ phiếu tiềm năng.
- Cách để nhận diện và đối phó với những thay đổi quan trọng của xu hướng thị trường.
- Các bước hướng dẫn thực hiện (Action Steps) giúp bạn nhanh chóng sử dụng những điều được học.
Tâm lý thị trường chứng khoán – George Charles Selden
Nội dung của cuốn sách này là những lời khuyên bổ ích cùng các kiến thức kinh doanh chứng khoán vô giá:
- Mục đích chính của bạn là luôn giữ cho đầu óc minh mẫn và tỉnh táo. Vì vậy, đừng hành động vội vã dựa trên những thông tin cảm tính bề ngoài.
- Hành động dựa trên đánh giá của bản thân hoặc dựa hoàn toàn vào đánh giá của người khác.
- Khi còn nghi ngờ, hãy rời xa thị trường. Trì hoãn sẽ đỡ tốn kém hơn thua lỗ.
- Hãy cố gắng nắm bắt xu hướng cảm xúc.
- Sai lầm lớn nhất của 99/100 nhà kinh doanh đó là tin tưởng rằng thị trường sẽ còn đi lên khi nó đã ở đỉnh và còn đi xuống khi đã ở đáy. Vì vậy, đừng theo đuổi những gì bạn cho là không còn hợp lý, cho dù lợi nhuận mà bạn mất đi nếu không làm như thế có lớn đến đâu.
Chiến lược đầu tư chứng khoán – David Brown
Là nhà đầu tư mới hay đã là nhà đầu tư “tiền bối”, bạn đều cần xây dựng cho mình một chiến lược đầu tư hợp lý. Nếu chưa biết cách, hãy đọc cuốn Chiến lược đầu tư chứng khoán để nắm bắt được:
- Đầu tư gia tăng
- Đầu tư giá trị
- Đầu tư mất giá
- Đầu tư theo quy tắc chặt chẽ
- Các chiến lược mua vào và bán ra
- Quản lý danh mục Đầu tư
- Đầu tư chọn lọc
- Đầu tư toàn cầu
- Công cụ tìm kiếm trên mạng,…
Qua đó, hãy tìm ra một chiến lược hay một phương pháp mà bạn có thể sử dụng nhất quán từ đầu đến cuối, không phụ thuộc vào những gì đám đông xung quanh bạn đang làm. Phù hợp với phong cách đầu tư của bạn, đồng thời phong cách đầu tư ấy phải hòa hợp với các phẩm chất của bạn.
Làm chủ thị trường chứng khoán – William O’Neil
Thị trường chứng khoán là nơi giao dịch, trao đổi, mua/bán của nhiều đối tượng tham gia. Với mỗi người tham gia thị trường sẽ có vai trò và chức năng khác nhau.
Để làm chủ thị trường này, bạn nên đọc cuốn sách Làm chủ thị trường chứng khoán. Những kiến thức trong cuốn sách sẽ đặt những viên gạch đầu tiên trong hành trình trở thành 1 nhà đầu tư thành công của bạn.
Những kiến thức mà cuốn sách sẽ cung cấp cho bạn như:
- Thị trường chứng khoán là gì? Hoạt động ra sao?
- Tại sao giá cổ phiếu lại tăng/giảm.
- Tại sao có một số cổ phiếu rẻ, trong khi một số khác lại có vẻ đắt.
- Cách đầu tư an toàn và tránh thua lỗ nặng.
Đầu tư chứng khoán khôn ngoan khi bạn không phải “cá mập” – Kevin J. Davey
Nhiều người cho rằng đầu tư chứng khoán chính là cách gia tăng tài sản nhanh chóng. Nhưng phải bắt đầu thế nào khi bạn không có nhiều kiến thức tài chính, không hiểu các thuật ngữ kinh tế thì Đầu tư tài chính khôn ngoan khi bạn không phải “cá mập” là cuốn sách dành cho bạn.
Cuốn sách này chắc chắn là chìa khóa mở cánh cửa đầu tư cho bạn. Tạo nền tảng cho những nhà đầu tư bắt đầu tìm hiểu và gia nhập thị trường, hướng dẫn tổng quát về thị trường chứng khoán, cổ phiếu với nhiều loại khác nhau, quy trình mở tài khoản và thao tác đặt lệnh giao dịch.
Trọng tâm cuốn sách, chính là tháp lựa chọn cổ phiếu với 8 cấp độ khác nhau, cho phép nhà đầu tư tiềm năng lựa chọn phương pháp và chiến lược giao dịch cổ phiếu khôn ngoan và phù hợp nhất.
Bên cạnh đó, còn có một số cuốn sách tiêu biểu mà nhà đầu tư nên đọc như: Bước đi ngẫu nhiên trên phố Wall – Burton G. Malkiel, Cổ phiếu thường, lợi nhuận phi thường – Philip Fisher, Đánh bại phố Wall – Peter Lynch, Cuộc nổi dậy ở Phố Wall – Michael Lewis,…
Xem thêm:
- 6 kênh đầu tư tài chính an toàn và hiệu quả
- Chiến lược đầu tư tài chính cá nhân dành cho người mới bắt đầu
Kết luận
Trên đây là hướng dẫn chi tiết các bước để tham gia vào thị trường chứng khoán. Hy vọng bài viết sẽ đem lại cho các nhà đầu tư những kiến thức hữu ích, qua đó có thể tham gia vào thị trường chứng khoán một cách dễ dàng.
