Trên thị trường, khái niệm chứng khoán cơ sở là một trong những cụm từ được rất nhiều nhà đầu tư quan tâm. Tuy nhiên đối với nhiều nhà đầu tư mới chưa nắm rõ được chứng khoán cơ sở là gì cũng như có gì khác với chứng khoán phái sinh. Để biết được những thông tin hữu ích này, hãy cùng tìm hiểu qua bài viết dưới đây nhé.
Chứng khoán cơ sở là gì?
Chứng khoán cơ sở là gì?
Loại chứng khoán được sử dụng làm tài sản cơ sở của chứng quyền chính là chứng khoán cơ sở. Chứng khoán có tài sản đảm bảo do công ty chứng khoán phát hành là chứng quyền có đảm bảo và người sở hữu được quyền mua/bán (chứng quyền mua/bán) chứng khoán cơ sở cho tổ chức phát hành chứng quyền đó tại hoặc trước 1 thời điểm đã được ấn định theo 1 mức giá đã được xác định trước đó, hoặc tại thời điểm thực hiện nhận khoản tiền chênh lệch giữa giá thực hiện và giá chứng khoán cơ sở.
Cổ phiếu niêm yết trên Sở Giao dịch chứng khoán tại Việt Nam và đáp ứng đủ các tiêu chí của tổ chức phát hành chứng khoán cơ sở về mức vốn hóa thị trường, tính thanh khoản, tỷ lệ chuyển nhượng tự do, kết quả hoạt động kinh doanh và các tiêu chí khác theo quy chế của Ủy ban Chứng khoán Nhà nước được gọi là chứng khoán cơ sở của chính quyền; chứng chỉ quỹ ETF niêm yết trên Sở giao dịch chứng khoán tại Việt Nam, chỉ số chứng khoán sau khi đã được Ủy ban Chứng khoán Nhà nước chấp thuận sẽ do Sở Giao dịch chứng khoán tại Việt Nam xây dựng hoặc phối hợp xây dựng và quản lý cùng tổ chức quốc tế.
Chứng khoán phái sinh là gì?
Chứng khoán phái sinh được định nghĩa tại khoản 9 Điều 4 Luật Chứng khoán 2019, như sau:
“9. Chứng khoán phái sinh là công cụ tài chính dưới dạng hợp đồng, bao gồm hợp đồng quyền chọn, hợp đồng tương lai, hợp đồng kỳ hạn, trong đó xác nhận quyền, nghĩa vụ của các bên đối với việc thanh toán tiền, chuyển giao số lượng tài sản cơ sở nhất định theo mức giá đã được xác định trong khoảng thời gian hoặc vào ngày đã xác định trong tương lai.”
Ngoài ra, chứng khoán là tài sản cơ sở của chứng khoán phái sinh, theo quy định của Chính phủ, chỉ số chứng khoán hoặc tài sản khác được sử dụng làm cơ sở để xác định giá trị chứng khoán phái sinh.
Phân biệt chứng khoán phái sinh và cơ sở
| Nội dung | Chứng khoán phái sinh | Chứng khoán cơ sở |
| Thị trường giao dịch | Giao dịch trên thị trường chứng khoán phái sinh và giao dịch trong tương lai khi mức giá, khối lượng và thực hiện chuyển giao tiền/hàng hoặc khoản chênh lệch đã được 2 bên thống nhất vào ngày đáo hạn | Giao dịch trên thị trường giao ngay sau khi kết thúc giao dịch, bên mua được tiếp nhận quyền sở hữu. Có tính thức thời và không được phép lựa chọn hay thay đổi |
| Khối lượng niêm yết | Không bị giới hạn | Bị giới hạn số lượng và phụ thuộc vào tổ chức phát hành |
| Ký quỹ | Trước khi giao dịch phải có đủ toàn bộ tiền hàng và cổ phiếu | So với giá trị các hợp đồng tương lai thì nhà đầu tư chỉ cần ký quỹ tỷ lệ nhất định |
| Nghĩa vụ bên bán | Có nghĩa vụ từ khi mở vị thế đến khi đóng vị thế hoặc tất toán hợp đồng | Sau khi bàn giao chứng khoán cơ sở là hết nghĩa vụ |
| Thời gian giao dịch | Sáng: 09h00 – 11h30
Chiều: 13h00 – 15h00 |
Sáng: 08h45 – 11h30
Chiều: 13h00 – 14h45 |
| Bán khống | Cho phép thực hiện khi nhà đầu tư tham gia vị thế bán | Không cho phép |
| Tính thanh khoản | Trung bình: Đợi 3 ngày sau Khi mua cổ phiếu sẽ phải đợi đến 3 ngày sau (T3) mới có thể giao dịch bán | Cao, có thể bán ngay sau khi mua. Thời điểm thanh toán sẽ diễn ra ngay sau khi giao dịch |
| Khối lượng giao dịch | Tối thiểu là 1 hợp đồng | Đối với sàn HNX và UPCOM là 100 cổ phiếu, còn sàn HOSE là 10 cổ phiếu |
| Thời gian sở hữu | Tối đa đến ngày đáo hạn | Không giới hạn |
| Biên độ dao động giá | ± 7% (đối với sàn HOSE) ± 10% (đối với sàn HNX) ± 15% (đối với sàn UPCOM) | ± 7% |
| Khối lượng nắm giữ tối đa | 5,000 hợp đồng đối với nhà đầu tư cá nhân và 10,000 hợp đồng đối với tổ chức | Không giới hạn |
| Hình thức thanh toán | Chuyển giao vật chất: nghĩa vụ của bên bán là giao chứng khoán để chuyển cho bên mua | Chủ yếu chuyển giao bằng tiền. Ít sử dụng hình thức chuyển giao vật chất. |
Nên đầu tư chứng khoán phái sinh hay chứng khoán cơ sở?
Dù là chứng khoán phái sinh hay chứng khoán cơ sở thì vẫn luôn có những ưu, nhược điểm nhất định. Do đó, lựa chọn đầu tư chứng khoán phái sinh hay chứng khoán cơ sở phụ thuộc hoàn toàn vào mục đích đầu tư, kỳ vọng lợi nhuận cũng như khẩu vị rủi ro của từng nhà đầu tư.
Bởi những cổ phiếu, trái phiếu… đủ điều kiện là chứng khoán cơ sở thường được phát hành bởi những doanh nghiệp, đơn vị uy tín, sức khỏe tài chính tốt nên chứng khoán cơ sở sẽ phù hợp với nhà đầu tư dài hạn, ưa thích sự an toàn. Tuy nhiên, so với chứng khoán phái sinh thì lợi nhuận trước mắt của chứng khoán cơ sở thường không quá cao.
Ngoài cơ sở chứng khoán, chứng khoán phái sinh cũng là một chứng khoán loại được quan tâm trên trường hiện nay.
Phái sinh là chứng khoán thường xuất hiện trong các cuộc đầu tư mạo hiểm trên chứng khoán trường. Chứng khoán phái sinh quy định quyền và nghĩa vụ của các bên trong hợp đồng với thanh toán và chuyển giao tài sản cơ sở theo giá thỏa thuận.
Một số người cho rằng chứng khoán phái sinh là một trò lừa đảo, bởi đặc tính rủi ro cao của loại chứng khoán này. Do đó, sản phẩm chứng khoán phái sinh sẽ phù hợp với những người chấp nhận rủi ro cao, có khối lượng giao dịch lớn, có kinh nghiệm đầu tư.
Kết luận
Hy vọng qua những thông tin trên đây, bạn đọc quan tâm đã nắm rõ được chứng khoán cơ sở là gì cũng như phân biệt sự khác nhau giữa chứng khoán cơ sở và chứng khoán phái sinh. Qua đó, giúp đưa ra những quyết định đầu tư đúng đắn. Chúc bạn thành công!
