Repo chứng khoán là gì?
Trong bối cảnh năm 2007, khi thị trường chứng khoán Việt Nam đang sôi động, tính thanh khoản cao, nhiều công ty chứng khoán đã chào bán một dịch vụ mới cho các nhà đầu tư, đó chính là repo chứng khoán. Hầu hết các công ty chứng khoán đều quảng bá dịch vụ này rất rầm rộ với ưu thế là khách hàng sẽ được vay 1 khoản tiền lớn hơn so với dịch vụ cho vay cầm cố chứng khoán nhưng thủ tục lại đơn giản, thuận tiện, nhanh gọn.
Repo chứng khoán
Tuy nhiên sau năm 2007, thị trường chứng khoán Việt Nam lao dốc liên tục khiến nhiều công ty đã cho khách hàng repo rơi vào giới hạn nguy hiểm, vì thế nên đã tự đẩy mình vào bờ vực phá sản khi đồng ý cho khách hàng repo đến cả nghìn tỷ đồng.
Trước tình hình này, Ủy ban Chứng khoán Nhà nước đã có Công văn số 990/UBCK-QLKD ngày 27/05/2008 yêu cầu các công ty chứng khoán phải dừng ký các hợp đồng repo mới, yêu cầu được đưa ra sau khi chỉ trong vòng 1 tháng chỉ số VN-Index đã mất liên tiếp gần 100 điểm.
Công văn này ra đời khi cơ quan quản lý lo ngại thị trường sẽ giảm sâu hơn nữa từ những tác động từ hoạt động thế chấp, cầm cố và repo chứng khoán.
Sang đầu năm 2009, khi thị trường có dấu hiệu phục hồi, các công ty rục rịch khởi động lại dịch vụ repo.
Như vậy, repo chứng khoán chính là nghiệp vụ giao dịch mua/bán lại chứng khoán có kỳ hạn được sử dụng trên thị trường tài chính.
Quy định về repo chứng khoán
Quy định khi thực hiện repo:
Nhà đầu tư sở hữu cổ phiếu chưa được niêm yết và đang cần tiền thì có thể thực hiện repo với Công ty Chứng khoán. Cổ phiếu được repo phải nằm trong danh sách cổ phiếu chấp nhận repo của Công ty Chứng khoán.
Khi cổ phiếu của nhà đầu tư được chấp nhận thì sẽ có một bản hợp đồng có thời hạn 3 tháng, 6 tháng, hoặc 1 năm. Đồng thời nhà đầu tư phải làm thủ tục giấy chuyển nhượng cổ phiếu sang tên Công ty Chứng khoán theo đúng thời hạn ghi trên hợp đồng.
Khi hết hạn, nhà đầu tư trả tiền thanh lý hợp đồng và Công ty Chứng khoán sẽ làm giấy chuyển nhượng sang tên lại cho nhà đầu tư. Nhà đầu tư sẽ phải trả lại số tiền bằng giá Công ty Chứng khoán mua ban đầu cùng với lãi suất cho vay tùy thuộc theo thời hạn repo.
Những đặc trưng trong hợp đồng repo
Hình minh họa
- Trong hợp đồng repo, luôn có sự chuyển giao quyền sở hữu tài sản từ người bán sang người mua. Theo hợp đồng, trong thời hạn repo, bên bán (nhà đầu tư – người vay) phải làm thủ tục chuyển nhượng quyền sở hữu chứng khoán cho người mua. Bên mua (Công ty Chứng khoán – người cho vay) là chủ sở hữu của tài sản chịu rủi ro và được hưởng những lợi ích phát sinh từ tài sản.
- Trong hợp đồng repo, CTCK được sử dụng cổ phiếu để kinh doanh kiếm lời trong thời hạn hợp đồng.
- Tuy quan hệ giữa các bên trong hợp đồng repo là quan hệ mua – bán, nhưng quyền, nghĩa vụ của các bên trong hợp đồng này không hẳn giống với quyền, nghĩa vụ của các bên trong một hợp đồng mua bán thông thường.
Điểm khác biệt mang tính chất đặc thù trong hợp đồng repo là mặc dù đã chuyển quyền sở hữu chứng khoán sang cho người mua, nhưng người bán vẫn tiếp tục được hưởng cổ tức và một số quyền lợi khác phát sinh (trước đó) từ số cổ phiếu mà họ đã chuyển nhượng cho công ty chứng khoán (như quyền tham dự đại hội đồng cổ đông, quyền bỏ phiếu v.v..).
- Trong hợp đồng repo, yếu tố quan trọng nhất mà cả hai bên đều quan tâm đó là giá repo. Vì trên cơ sở giá này, cả hai bên sẽ cùng thiết lập một công thức tính giá sao nhàm đảm bảo được lợi ích của cả hai khi giao kết hợp đồng.
Ý nghĩa của repo chứng khoán
Ý nghĩa của repo chứng khoán
Mặc dù chỉ mới được áp dụng tại Việt Nam một vài năm, nhưng repo là một công cụ đã được triển khai từ lâu trên thị trường tài chính các nước. Nhờ tính chất rất linh hoạt, repo được coi là một đòn bẩy về tài chính trên thị trường chứng khoán bởi nó đáp ứng được kỳ vọng của nhiều bên trong quá trình tìm kiếm lợi nhuận trên thị trường.
Về phía nhà đầu tư
Repo cho phép họ không phải bán cổ phiếu với giá thấp khi cần tiền mà vẫn có quyền sở hữu đối với số cổ phiếu đã repo, tăng hiệu quả kinh doanh nhờ việc có thêm một khoản tiền do repo. Trong thời gian repo, nhà đầu tư vẫn được hưởng cổ tức và quyền lợi phát sinh khác từ cổ phiếu.
Với nghiệp vụ repo, nhà đầu tư sẽ có được khoản tiền lớn hơn với lãi suất hấp dẫn hơn. Ngoài ra, nếu được repo với giá cao nhà đầu tư sẽ tận dụng được tối đa nguồn vốn đầu tư đã bỏ ra và họ còn được các cung cấp thông tin đầy đủ, chi tiết liên quan đến cổ phiếu mà họ đã repo từ Công ty Chứng khoán.
Về phía các Công ty chứng khoán
Repo cho phép Công ty Chứng khoán có thêm quyền kinh doanh chứng khoán đã mua trong suốt thời hạn của hợp đồng, điều này sẽ tăng khả năng lợi nhuận cho chính công ty. Ngoài ra, với nghiệp vụ repo, Công ty Chứng khoán đã gián tiếp trở thành một chủ thể cho vay hợp pháp, điều mà trước đó chỉ có ngân hàng và các quỹ tín dụng được phép.
Về phía thị trường tiền tệ nói chung
Repo làm tăng tính thanh khoản cho thị trường và tạo điều kiện thuận lợi cho nhà đầu tư tiếp cận vốn vay từ các Công ty Chứng khoán, nhờ việc cạnh tranh giữa các công ty này trong nghiệp vụ repo.
Có thể thấy, xét cả ở góc độ riêng của bên mua và bên bán cũng như góc độ chung của thị trường tiền tệ, thực hiện nghiệp vụ repo cổ phiếu cho phép tất cả đều có lợi. Điều này lý giải cho tình hình sôi động của loại hợp đồng này. Tuy nhiên, hợp đồng repo cũng có một số điểm hạn chế đối với cả “ba bên” khiến cơ quan quản lý nhà nước lo ngại và đã từng sử dụng biện pháp hành chính để can thiệp.
Kết luận
Trên đây là những thông tin về nghiệp vụ Repo. Hy vọng qua bài viết bạn đọc quan tâm đã hiểu nghiệp vụ repo chứng khoán là gì và ý nghĩa của repo đối với các chủ thể cũng như thị trường nói chung.
