Hiệu quả đầu tư là gì? Cách để đánh giá hiệu quả dự án đầu tư

Hiệu quả đầu tư là gì?

Trong tiếng Anh hiệu quả đầu tư gọi là Investment Efficiency. Hiệu quả đầu tư là tất cả những lợi ích do việc thực hiện đầu tư đem lại như lợi ích kinh tế xã hội, lợi ích của chủ đầu tư và lợi ích cho người sử dụng. 

Hiệu quả của một dự án đầu tư chính là khi đạt được các mục đích đầu tư của dự án.

Phân loại hiệu quả đầu tư

Có 2 cách phân loại hiệu quả đầu tư đó là:

• Phân loại hiệu quả về mặt định tính 
• Phân loại hiệu quả về mặt định lượng
  

  Phân loại

Hiệu quả về mặt định tính

Cách phân loại đầu tiên giúp chúng ta biết được tính chất hiệu quả. Hiệu quả về mặt định tính của dự án được phân loại như sau:

Xét theo tính chất thể hiện bản chất của hiệu quả bao gồm:

• Hiệu quả về kinh tế: đây là các lợi ích kinh tế do đầu tư tạo ra, như được lợi nhuận mang lại, các khoản nộp ngân sách do dự án mang lại…
• Hiệu quả về kỹ thuật: được thể hiện ở mặt trình độ kỹ thuật đã được nâng cao hơn trước nhờ hoạt động đầu tư tạo ra.
• Hiệu quả về xã hội và môi trường: thể hiện ở các lợi ích xã hội tăng lên. Tiêu biểu như: tạo công ăn việc làm, nâng cao đời sống vật chất, văn hóa cho người lao động, phát triển giáo dục, y tế, bảo vệ môi trường…
• Hiệu quả về an ninh quốc phòng: thể hiện ở việc củng cố an ninh quốc phòng.

Theo quan điểm lợi ích, hiệu quả bao gồm:

• Hiệu quả theo quan điểm lợi ích của quốc gia.
• Hiệu quả theo quan điểm lợi ích của doanh nghiệp.

Xét theo mức độ trực tiếp và gián tiếp:

• Hiệu quả thu được ngoài dự án (phát sinh gián tiếp).
• Hiệu quả thu được trực tiếp từ dự án.

Theo thời gian, hiệu quả có thể phân thành:

• Hiệu quả trước mắt, ngắn hạn.
• Hiệu quả lâu dài, dài hạn.

Theo phạm vi tác động bao gồm:

• Hiệu quả cục bộ, bộ phận.
• Hiệu quả toàn cục, tổng thể.

Hiệu quả về mặt định lượng

Hiệu quả về mặt định lượng chỉ rõ độ lớn của hiệu quả là bao nhiêu. Cụ thể được phân loại như sau: 

Phân loại theo phương pháp tính toán, bao gồm:

• Hiệu quả tính theo số tương đối (Mức doanh lợi của một đồng vốn, suất thu lợi nội tại).
• Hiệu quả theo số tuyệt đối (Lợi nhuận, đóng góp cho ngân sách Nhà nước).

Phân loại theo thời gian tính toán bao gồm:

• Hiệu quả tính toán cho cả đời dự án (nhiều năm).
• Hiệu quả tính toán cho một thời đoạn niên lịch (năm).

Theo mức đạt yêu cầu của hiệu quả bao gồm:

• Hiệu quả đạt mức yêu cầu, tức là hiệu quả đạt được bằng trị số hiệu quả định mức (gọi là ngưỡng hiệu quả). Trường hợp này gọi là “đáng giá” và nên đầu tư vào dự án.
• Hiệu quả chưa đạt mức yêu cầu, tức đạt nhỏ hơn trị số yêu cầu định mức (ngưỡng hiệu quả). Trường hợp này gọi là “không đáng giá” và không nên đầu tư vào dự án.
• Hiệu quả đạt được hơn mức yêu cầu, tức đạt lớn hơn trị số hiệu quả định mức (ngưỡng hiệu quả). Trường hợp này gọi là “đáng giá” và nên đầu tư vào dự án.

Cách đánh giá hiệu quả của các dự án đầu tư

Sau khi đã hiểu về phân loại hiệu quả đầu tư, bạn thắc mắc cách đánh giá hiệu quả đầu tư của dự án như nào? Để đánh giá hiệu quả của các dự án cần đầu tư căn cứ vào các chỉ tiêu cụ thể dưới đây:

Hiệu quả kinh tế – xã hội ở tầm vĩ mô

Hiệu quả kinh tế – xã hội được đánh giá dựa trên giá trị gia tăng ròng (NVA). Giá trị gia tăng ròng (NVA) được hiểu là mức chênh lệch giữa giá trị đầu ra và đầu vào. Ta có công thức tính như sau:

• NVA= O – ( MI + Iv ).

• O: giá trị đầu ra,

• MI: chi phí thường xuyên và
• Iv: vốn đầu tư ban đầu.

a, Chỉ tiêu lao động có việc làm

Chỉ tiêu lao động có việc làm tính theo công thức số lao động trực tiếp trong dự án (+) số lao động tăng thêm của những dự án có liên quan (-) số lao động bị mất tại dự án.

b, Mức tiết kiệm ngoại tệ

Mức tiết kiệm ngoại tệ cho biết cần tính được những khoản thu chi ngoại tệ của dự án cũng như dự án liên đới. Bên cạnh đó, cũng phải tính được số ngoại tệ tiết kiệm được. Sau đó quy tiền về cùng mặt bằng thời gian để biết được số ngoại tệ tiết kiệm được từ dự án là bao nhiêu.

c, Chỉ tiêu giá trị gia tăng của các nhóm dân cư

Chỉ tiêu giá trị gia tăng của các nhóm dân cư phản ánh được tác động điều tiết thu nhập của nhóm dân cư và vùng lãnh thổ.

d, Chỉ tiêu khả năng cạnh tranh quốc tế

Trong cách đánh giá hiệu quả dự án đầu tư xây dựng không thể bỏ qua chỉ tiêu khả năng cạnh tranh quốc tế. Chỉ tiêu này cho phép đánh giá khả năng cạnh tranh sản phẩm của dự án trên thị trường quốc tế. Ngoài ra nó cũng đánh giá tác động của dự án tới các vấn đề khác như môi trường, kết cấu hạ tầng.

Hiệu quả kinh tế – xã hội ở tầm vĩ mô

Hiệu quả kinh tế- xã hội ở tầm vi mô bao gồm các yếu tố:

• Mức đóng góp cho ngân sách nhà nước
• Mức tiết kiệm ngoại tệ
• Cùng với đó là số lao động của dự án có việc làm trực tiếp.
• Mức tăng năng suất lao động của người làm việc trong dự án và mức nâng cao trình độ quản lý, kỹ thuật sản xuất,…

Kết Luận

Đối với mỗi dự án đầu tư, ít nhiều đều tồn tại những rủi ro nhất định. Qua bài viết này có lẽ bạn đã nắm được phần nào thông tin về khái niệm hiệu quả đầu tư cũng như cách để đánh giá hiệu quả của một dự án đầu tư. Mong rằng những thông tin này có giá trị và giúp ích cho quyết định của bạn tốt hơn.