Chứng khoán phái sinh là thị trường đầy tiềm năng thu hút nhiều nhà đầu tư tại Việt Nam. Tuy nhiên, vẫn có rất nhiều nhà đầu tư mới chưa biết cách để bắt đầu tham gia đầu tư chứng khoán phái sinh như thế nào và đầu tư sao cho hiệu quả. Hãy cùng tìm hiểu qua bài viết dưới đây để hiểu rõ hơn về cách để giao dịch chứng khoán phái sinh và học hỏi những kinh nghiệm của những nhà đầu tư đi trước để đầu tư chứng khoán phái sinh hiệu quả, an toàn.
Hướng dẫn giao dịch chứng khoán phái sinh
Hướng dẫn cách giao dịch chứng khoán phái sinh
Chứng khoán phái sinh được định nghĩa tại Khoản 9 Điều 4 Luật chứng khoán 2019 như sau:
“9. Chứng khoán phái sinh là công cụ tài chính dưới dạng hợp đồng, bao gồm hợp đồng quyền chọn, hợp đồng tương lai, hợp đồng kỳ hạn, trong đó xác nhận quyền, nghĩa vụ của các bên đối với việc thanh toán tiền, chuyển giao số lượng tài sản cơ sở nhất định theo mức giá đã được xác định trong khoảng thời gian hoặc vào ngày đã xác định trong tương lai.”
Chứng khoán phái sinh được chia làm 4 loại chính:
- Hợp đồng Kỳ hạn (Futures Contract)
- Hợp đồng Tương lai (Futures Contract)
- Hợp đồng Quyền chọn (Option Contract)
- Hợp đồng Hoán đổi (Swap Contract)
Tại Việt Nam thị trường phái sinh Việt Nam đưa ra 2 sản phẩm Hợp đồng tương lai cơ bản: Hợp đồng Tương lai trên chỉ số cổ phiếu (VN30 và HNX30) và Hợp đồng Tương lai trên Trái phiếu Chính phủ.
Để giao dịch chứng khoán phái sinh, nhà đầu tư cần thực hiện các bước sau:
Bước 1: Mở tài khoản chứng khoán phái sinh
Để mở được tài khoản chứng khoán phái sinh, bạn cần có tài khoản chứng khoán cơ sở trước.
Nhà đầu tư có thể mở tài khoản theo 2 cách: Đăng ký online tại website hoặc đến đăng ký trực tiếp tại quầy của các công ty chứng khoán.
Hiện nay, để thuận tiện hơn cho khách hàng, một số công ty đã triển khai hình thức mở tài khoản từ xa:
Công ty Cổ phần Chứng khoán Thành phố Hồ Chí Minh (HSC): Sản phẩm phái sinh: Trang chủ
Công ty Cổ phần Chứng khoán SSI: Đăng ký mở tài khoản chứng khoán trực tuyến SSI
Công ty Cổ phần Chứng khoán Ngân hàng Đầu tư và Phát triển Việt Nam: Trang chủ- Công ty Chứng khoán Ngân hàng Đầu tư và Phát triển Việt Nam
Bước 2: Hoàn tất thủ tục mở tài khoản chứng khoán phái sinh
Trường hợp 1: Nếu nhà đầu tư mở đồng thời cả tài khoản giao dịch chứng khoán cơ sở và chứng khoán phái sinh có thể hoàn tất theo 2 cách sau:
- Cách 1: Nhà đầu tư mang CCCD/CMND còn thời hạn trực tiếp đến phòng giao dịch để ký tên hoàn lên hợp đồng đã được soạn thảo sẵn là có thể nhận được tài khoản và mật khẩu để sử dụng.
- Cách 2: Khi đã điền các thông tin online, sẽ có nhân viên bên công ty chứng khoán liên hệ với nhà đầu tư để hỗ trợ xác nhận và soạn thảo hợp đồng và gửi qua Email. Nhà đầu tư kiểm tra lại các thông tin trên hợp đồng đã điền, nếu đã chính xác thì in ra và ký rõ ràng, đính kèm đơn đề nghị xác nhận chữ ký, bản sao có công chứng của CMND/CCCD. Cuối cùng, tổng hợp tất cả rồi gửi đến địa chỉ Công ty chứng khoán.
Trường hợp 2: Nếu nhà đầu tư đã có tài khoản giao dịch chứng khoán cơ sở và muốn mở thêm tài khoản chứng khoán phái sinh chỉ cần mang CMND/CCCD còn thời hạn đến Phòng giao dịch của Công ty chứng khoán để ký tên lên hợp đồng đã điền sẵn.
Bước 3: Nộp tiền ký quỹ ban đầu
Nhà đầu tư cần nộp tiền để ký quỹ ban đầu cho thành viên giao dịch với mức ký quỹ và tài sản ký quỹ được quy định để được kích hoạt tài khoản. Khoản tiền này nhằm đảm bảo cho các khoản giao dịch của các nhà đầu tư đều được thực hiện.
Hiện nay, Trung tâm lưu ký Chứng khoán Việt Nam – VSD quy định tỷ lệ ký quỹ là 13%. Tuy nhiên, các Công ty chứng khoán thường yêu cầu mức ký quỹ cao hơn từ 15 – 20% để nhằm phòng ngừa rủi ro.
Bước 4: Tải phần mềm giao dịch và cài đặt
phần mềm giao dịch chứng khoán phái sinh
Khi mở tài khoản và sử dụng được, bước tiếp theo trong cách chơi chứng khoán phái sinh là tải và cài đặt phần mềm giao dịch chứng khoán của Công ty chứng khoán mà mình lựa chọn. Đa phần mỗi công ty đều xây dựng nền tảng để các nhà đầu tư thực hiện giao dịch mua/bán chứng khoán phái sinh.
Mỗi phần mềm giao dịch chứng khoán phái sinh đều đáp ứng những tính năng cơ bản và nâng cao:
- Mở và đóng vị thế 1 chứng khoán phái sinh.
- Chuyển tiền vào tài khoản: Chuyển tiền tại quầy giao dịch, chuyển tiền qua tài khoản ngân hàng, qua lại giữa tài khoản giao dịch phái sinh và cơ sở.
- Xem và kiểm tra thông tin tài khoản, đồ thị phân tích kỹ thuật, bảng giá trực tuyến.
- Kiểm tra số dư trong tài khoản, quản lý tài khoản, vị thế đang giao dịch.
- Quản lý danh mục đầu tư.
Nhà đầu tư có thể tham khảo hướng dẫn tải và cài đặt phần mềm ở video dưới đây:
1.1 Hướng dẫn Tải về & Cài đặt HSC WinnerTrade
Bước 5: Đặt lệnh giao dịch sản phẩm chứng khoán phái sinh trên hợp đồng trực tuyến
Sau khi đăng nhập thành công vào phần mềm giao dịch, nhà đầu tư có thể bắt đầu giao dịch, mở vị thế (Long) hoặc đóng vị thế (Short) để dự đoán giá đi xuống một cách nhanh chóng, thuận tiện và dễ dàng.
Nhà đầu tư có thể tham khảo video hướng dẫn đặt lệnh mua bán trên phần mềm giao dịch trực tuyến:
Hướng dẫn cách đặt lệnh chứng khoán phái sinh
Ưu – Nhược điểm khi đầu tư chứng khoán phái sinh
Ưu điểm khi đầu tư giao dịch chứng khoán phái sinh
- Giúp nhà đầu tư tránh rủi ro biến động giá: Khi đầu tư vào các sản phẩm phái sinh, nhà đầu tư sẽ hạn chế rủi ro và cung cấp công cụ biến động giá.
Các nhà đầu tư sẽ dự đoán được giá của một tài sản cơ sở có thể tăng trong tương lai. Họ mua Hợp đồng tương lai với giá hiện tại của cơ sở sản xuất. Ngược lại, đối với các nhà đầu tư nắm giữ một số lượng tài sản nhất định, mức dự đoán sẽ giảm xuống. Họ sẽ giảm thiểu rủi ro biến động giá cả thông qua việc bán trước khi hàng hóa.
-
- Hoạt động giao dịch linh hoạt: Về cơ bản, phương thức giao dịch của thị trường phái sinh rất giống với thị trường cơ sở. Ngoài ra, nhà đầu tư còn có thể trải nghiệm một số chức năng linh hoạt khác như bán không, lỗ hoặc lãi trong ngày, giao dịch T+0,…
- Tính thanh khoản cao: So với thị trường chứng khoán cơ sở, thị trường phái sinh có các tài khoản cao hơn vì các sản phẩm được niêm yết và tập trung giao dịch trên các sở giao dịch chứng khoán. Công khai khối lượng giao dịch, giá cả và giá trị cũng làm tăng tính minh bạch của các giao dịch.
- Số lượng đợt phát hành/niêm yết: Trên thị trường cơ sở, số lượng giao dịch phụ thuộc vào tổ chức phát hành, khi trên thị trường phái sinh, chứng khoán không bị giới hạn số lượng và phụ thuộc toàn bộ vào nhu cầu nhà đầu tư. Các công cụ phái sinh được giới hạn ở 20.000 vị thế/tài khoản đối với nhà đầu tư chuyên nghiệp, 10.000 vị thế/tài khoản đối với các nhà đầu tư tổ chức và 5.000 vị thế/tài khoản đối với các nhà đầu tư cá nhân.
- Bán khống chứng khoán: Ngay cả khi không có tài sản cơ sở, nhà đầu tư vẫn có thể dễ dàng bán chứng khoán sinh ra (tức là bán khống).
- Đầu cơ: Thị trường phái sinh có tính hai chiều. khi thị trường đi lên hoặc đi xuống nếu đoán đúng xu hướng thì nhà đầu tư vẫn kiếm được lợi nhuận.
- Lợi thế đòn bẩy tài chính: Đây là lợi thế rất quan trọng để nhà đầu tư nắm giữ được nhiều cổ phiếu với giá thấp. Nhà đầu tư chỉ cần ký quỹ một phần tài sản để giao dịch cổ phiếu có giá trị gấp 7-10 lần số tiền ký quỹ.
Nhược điểm khi đầu tư giao dịch chứng khoán phái sinh:
- Rủi ro đầu cơ: Đầu cơ là điểm hấp dẫn trên thị trường phái sinh, nhưng chiến lược này sẽ chỉ tạo ra lợi nhuận lớn khi dự báo trùng với xu hướng tương lai của cơ sở tài chính. Nếu giá của tài sản cơ sở không phù hợp với dự báo, thì thua lỗ là điều không thể tránh khỏi. Thậm chí, dưới tác động của đầu cơ, mức độ thất thoát sẽ lớn hơn nhiều so với đầu số ban đầu.
- Bổ sung ký quỹ yêu cầu: Hợp đồng tương lai có cơ chế thanh toán mỗi ngày. Lãi/lỗ sẽ được thực hiện hóa hàng ngày và được phản ánh vào quỹ ký quỹ của nhà đầu tư. Do đó, một khi tài khoản ký quỹ giảm giá hoặc xuống dưới mức duy trì, nhà đầu tư phải bổ sung ký quỹ ngay lập tức. Các nhà đầu tư cần có tiềm lực tài chính để tham gia vào trường này. Nếu không gửi đúng hạn tiền theo yêu cầu, vị thế của nhà đầu tư sẽ đóng lại, gây lỗ, thậm chí có thể phá sản.
Kinh nghiệm đầu tư chứng khoán phái sinh hiệu quả
Kinh nghiệm đầu tư chứng khoán phái sinh hiệu quả
Để đầu tư hiệu quả, việc tích lũy kỹ năng, kiến thức và học hỏi kinh nghiệm của những người đi trước hết sức quan trọng:
- Các nhà đầu tư không thể bước vào thị trường đầu tư chứng khoán đầy rủi ro mà không có một chút kiến thức nào. Hãy dành thời gian và tài chính để trang bị cho bản thân những kiến thức về chứng khoán phái sinh thông qua sách báo, khóa học chứng khoán, tham khảo kinh nghiệm đầu tư.
- Nếu là người đầu tư mới, bạn có thể bắt đầu từ những khoản giao dịch nhỏ và tiến dần lên nếu thấy tiềm năng.
- Một nguyên tắc cơ bản, đừng giao dịch nếu không biết thông tin về hợp đồng. Bạn cần tìm hiểu kỹ về sản phẩm muốn đầu tư, quy định pháp luật và thông tin về sản phẩm rồi mới tiến hành giao dịch.
- Nếu chưa đủ kinh nghiệm và kỹ năng thì cần tính toán kỹ càng khi sử dụng đòn bẩy. Tuy tỷ lệ đòn bẩy cao mang đến tỷ suất lợi nhuận hấp dẫn nhưng nó cũng ẩn chứa nhiều rủi ro hơn nếu quyết định đầu tư của bạn là không chính xác vì vậy hãy cẩn thận khi sử dụng nó.
- Các nhà đầu tư cần phân phối tài chính hợp lý, có danh mục đầu tư đa dạng và đừng quên để dành tiền phòng thân đặc biệt là khi mới đầu tư.
- Đầu tư theo nguyên tắc bảo toàn lãi. Cần biết kiềm chế cảm xúc của bản thân và không chạy theo thị trường.
- Đi theo nguyên tắc 2% – 6%:
Quy tắc này dựa trên 3 cơ sở: Ngưỡng hỗ trợ/kháng cự Fibonacci tiếp theo so với ngưỡng kháng cự bạn đặt, số tiền lỗ dưới 2% tổng số tiền đầu tư cho mỗi vị thế và số tiền chấp nhận có thể mất, sẽ không ảnh hưởng nhiều đến tâm lý của bạn.
Áp dụng công thức:
(Số tiền chấp lỗ)/(số lượng hợp đồng) = mức giá dừng lỗ hợp lý
Ta được:
+ 2% số tiền tối đa được phép mất cho mỗi lần giao dịch.
+ 6% số tiền tối đa được phép mất trong mỗi ngày giao dịch.
Như vậy, nếu lỗ liên tiếp cả 3 lần vào lệnh thì ngưng ngay lập tức và kiểm tra lại hệ thống cũng như tâm lý. Có thể thay đổi thời điểm chốt lãi nhưng điểm dừng lỗ đừng bao giờ thay đổi, để tránh không bị thua lỗ nặng.
- Phân tích kỹ thuật bằng cách sử dụng công cụ Fibonacci retracement để đưa ra ngưỡng hỗ trợ và kháng cự được tích hợp trên Tradingview. 0%, 23,6%, 38,2%, 50%, 61,8%, 76,4%, 100% là các tỷ lệ sẽ xuất hiện, lúc đó bạn sẽ đưa ra quyết định mua vào hoặc bán ra.
Thị trường tăng biểu thị bằng đỉnh sau cao hơn đỉnh trước, đáy sau cao hơn đáy trước, số dư mua lớn hơn số dư bán, mức giá đạt ngưỡng 50% thì nhà đầu tư có thể bán được ngưỡng 61.8%, 76.4% hoặc 100% một cách an toàn và ngược lại.
- Lệnh dừng stop – loss được thực hiện khi bán với giá thấp hơn giá trị thị trường khi bạn mua, hoặc mua với giá cao hơn giá trị thị trường khi bạn đang bán ra. Lệnh dừng lỗ sẽ giúp tránh được những tổn thất lớn. Khi mua ở ngưỡng 61.8% thì bạn nên đặt lệnh bán ở ngưỡng 50%. Nếu bạn đã bán ngưỡng 38.2% thì nên đặt lệnh mua ở 50% để cắt lỗ. Ở ngưỡng 50% này, ai cũng nhận ra đây là ngưỡng người mua và người bán đều phân vân vì vậy cách tốt nhất là bạn nên chọn điểm dừng lỗ an toàn.
Kết luận
Như vậy, trong bài viết trên đây là nội dung hướng dẫn cách giao dịch chứng khoán phái sinh cũng như những kinh nghiệm đầu tư phái sinh hiệu quả cho người mới bắt đầu. Hy vọng qua bài viết sẽ trang bị cho nhà đầu tư những kiến thức hữu ích từ đó giúp nhà đầu tư đưa ra những quyết định đầu tư an toàn và hiệu quả.
