Hướng dẫn cách giao dịch trái phiếu Chính phủ trên sàn HNX 

0
Trái phiếu

Sở Giao dịch chứng khoán Hà Nội (Hanoi Stock Exchange – HNX) ra đời vào tháng 6/2009, được quản lý bởi Ủy ban Chứng khoán Nhà nước. Mô hình hoạt động của HNX là Công ty TNHH Một thành viên Nhà nước. Tại Việt Nam, HNX là một trong 2 sở giao dịch chứng khoán lớn nhất, bên cạnh sàn HOSE (Sở giao dịch Chứng khoán TP HCM).

Đối với trái phiếu Chính phủ, chủ yếu được niêm yết và giao dịch tại HNX. Tuy nhiên, nhà đầu tư cần tuân thủ các quy định khi giao dịch trái phiếu chính phủ trên HNX, cũng như quy trình giao dịch theo quy định của sàn HNX. 

TPCP được giao dịch chủ yếu trên Sở giao dịch Chứng khoán Hà Nội - HNX

TPCP được giao dịch chủ yếu trên Sở giao dịch Chứng khoán Hà Nội – HNX

Thời gian giao dịch trái phiếu Chính phủ (TPCP)

  • Phiên sáng: Từ 9h00 – 11h30;
  • Phiên chiều: Từ 13h – 14h45;
  • Giao dịch được thực hiện từ thứ Hai đến thứ Sáu hàng tuần, trừ các ngày nghỉ theo quy định của Bộ luật Lao động và những ngày nghỉ giao dịch theo quy định của cơ quan quản lý.

Các loại trái phiếu chính phủ được giao dịch trên thị trường

Có 4 loại trái phiếu chính phủ mà nhà đầu tư được giao dịch tại sàn HNX:

  • Trái phiếu chính phủ được phát hành bởi Kho bạc Nhà nước và có kỳ hạn danh nghĩa trên 1 năm;
  • Tín phiếu Kho bạc có kỳ hạn danh nghĩa không vượt quá 52 tuần do Kho bạc Nhà nước phát hành;
  • Trái phiếu được Chính phủ bảo lãnh;
  • Trái phiếu Chính quyền địa phương.

Mệnh giá niêm yết và đơn vị giao dịch

  • Mệnh giá: 100.000 đồng
  • Đơn vị yết giá: 01 đồng
  • Đơn vị giao dịch: 01 trái phiếu/tín phiếu.
  • Biên độ giao động giá: không quy định

Các loại hình giao dịch trái phiếu chính phủ

Sở giao dịch Chứng khoán Hà Nội tổ chức 4 loại hình giao dịch đối với việc giao dịch trái phiếu chính phủ như sau:

  • Giao dịch mua bán thông thường (giao dịch outright trái phiếu): Là giao dịch trên hệ thống giao dịch mà trong đó một bên bán và chuyển giao quyền sở hữu cho một bên khác công cụ nợ và không kèm theo cam kết mua lại.
  • Giao dịch mua bán lại (giao dịch repo trái phiếu): Là giao dịch trên hệ thống giao dịch, trong đó một bên bán và chuyển giao quyền sở hữu cho một bên khác công cụ nợ đồng thời cam kết sau một thời gian xác định sẽ mua lại và nhận lại quyền sở hữu công cụ nợ đó với một mức giá xác định. Bao gồm: Giao dịch bán (Giao dịch lần 1) và giao dịch mua lại (Giao dịch lần 2).
  • Giao dịch bán kết hợp mua lại (SBB): Là giao dịch kết hợp hai giao dịch mua bán thông thường với cùng một đối tác giao dịch tại cùng một thời điểm, bao gồm việc bán công cụ nợ (Giao dịch thông thường lần 1) kết hợp với một giao dịch mua lại tại một thời điểm xác định trong tương lai cùng công cụ nợ đó (Giao dịch thông thường lần 2).
  • Giao dịch vay và cho vay (SBL): Là giao dịch mà trong đó bên đi vay thực hiện vay công cụ nợ và cam kết sau một thời gian xác định sẽ hoàn trả công cụ nợ đã vay cho bên cho vay. Giao dịch vay và cho vay được thực hiện trên hệ thống giao dịch tại Sở Giao dịch Chứng khoán hoặc trên hệ thống vay, cho vay chứng khoán tại Trung tâm Lưu ký Chứng khoán Việt Nam theo thỏa thuận giữa các bên. Đối với các nội dung liên quan đến khối lượng vay, tài sản vay và hoàn trả, tài sản đảm bảo, lãi suất vay và các điều khoản khác các bên liên quan tự thỏa thuận và chịu trách nhiệm với nhau. Tuy nhiên, các thỏa thuận này phải đảm bảo tuân thủ đầy đủ các quy định pháp luật và quy chế của Sở Giao dịch Chứng khoán, Trung tâm Lưu ký Chứng khoán Việt Nam.

Phương thức giao dịch trái phiếu chính phủ

Sở giao dịch chứng khoán Hà Nội áp dụng các phương thức giao dịch trên hệ thống giao dịch đối với các giao dịch trái phiếu chính phủ, cụ thể:

  • Giao dịch thỏa thuận điện tử: Là phương thức giao dịch mà trong đó khi có đối tác lựa chọn các lệnh giao dịch sẽ được chào với cam kết chắc chắn và thực hiện ngay mà không cần có sự xác nhận lại;
  • Giao dịch thỏa thuận thông thường: Là phương thức giao dịch mà 2 bên tự thỏa thuận với nhau về các điều kiện giao dịch bằng cách gửi tin nhắn trên hệ thống giao dịch hoặc bằng các phương tiện liên lạc ngoài hệ thống và sau đó báo cáo kết quả vào hệ thống giao dịch để xác lập giao dịch.

Khối lượng giao dịch tối thiểu

Đối với khối lượng giao dịch trái phiếu tối thiểu sàn HNX sẽ có các quy định cụ thể tùy thuộc vào loại hình giao dịch trái phiếu. Theo đó:

  • Áp dụng cho hình thức thỏa thuận điện tử và hình thức thỏa thuận thông thường khối lượng giao dịch tối thiểu là một trăm (100) công cụ nợ.
  • Khối lượng giao dịch tối thiểu của mỗi mã công cụ nợ đối với giao dịch mua bán lại gồm nhiều mã công cụ nợ là một trăm (100) công cụ nợ.
  • Khối lượng giao dịch tối thiểu đối với giao dịch mua bán thông thường là từ một (01) đến chín chín (99) công cụ nợ (giao dịch lô lẻ) được thực hiện trực tiếp giữa thành viên giao dịch thông thường và nhà đầu tư hoặc giữa các thành viên giao dịch công cụ nợ theo nguyên tắc thỏa thuận về giá.

Các loại lệnh giao dịch trái phiếu chính phủ

Nhà đầu tư khi giao dịch trái phiếu chính phủ trên Sở giao dịch chứng khoán Hà Nội – HNX có thể lựa chọn các lệnh giao dịch tương ứng tùy thuộc vào phương thức giao dịch, loại hình giao dịch. Cụ thể:

Lệnh theo phương thức giao dịch

Nhà đầu tư được lựa chọn lệnh giao dịch phù hợp theo quy định đối với mỗi phương thức giao dịch.

Phương thức giao dịch thỏa thuận điện tử

– Lệnh thỏa thuận điện tử toàn thị trường: Là các lệnh chào mua, chào bán với cam kết trong ngày được chào công khai trên hệ thống chắc chắn có hiệu lực.

– Lệnh thỏa thuận điện tử tùy chọn: Bao gồm 2 loại lệnh sau:

  • Lệnh yêu cầu chào giá: Đây là lệnh được sử dụng khi nhà đầu tư chưa xác định được đối tác trong giao dịch và có tính chất quảng cáo, có thể gửi đến một, một nhóm thành viên hoặc toàn thị trường.
  • Lệnh chào mua, chào bán với cam kết chắc chắn: Đây là lệnh được dùng để chào đối ứng với lệnh yêu cầu chào giá với cam kết chắc chắn rằng nó chỉ được gửi đích danh cho thành viên gửi Lệnh yêu cầu chào giá.

Phương thức thỏa thuận thông thường

– Lệnh báo cáo giao dịch trong ngày: Trong trường hợp giao dịch đã được các bên thỏa thuận xong về các điều kiện trong giao dịch, lệnh báo cáo này sẽ được sử dụng để nhập giao dịch vào hệ thống.

– Lệnh theo từng loại hình giao dịch: HNX sẽ quy định các loại lệnh phù hợp đối với từng loại hình giao dịch như sau:

+ Giao dịch mua bán thông thường:

  • Lệnh thỏa thuận điện tử toàn thị trường
  • Lệnh thỏa thuận điện tử tùy chọn;
  • Lệnh báo cáo giao dịch.

+ Giao dịch mua bán lại:

  • Lệnh thỏa thuận điện tử tùy chọn;
  • Lệnh báo cáo giao dịch. 

+ Giao dịch bán kết hợp mua lại: 

  • Lệnh thỏa thuận điện tử tùy chọn;
  • Lệnh báo cáo giao dịch. 

+ Giao dịch vay và cho vay:

  • Lệnh thỏa thuận điện tử tùy chọn;
  • Lệnh báo cáo giao dịch. 

Bên cạnh đó, sàn HNX cũng có các quy định đối với việc hủy/sửa lệnh giao dịch như sau:

  • Đối với các lệnh giao dịch chưa được thực hiện nhà đầu tư được phép hủy/sửa 
  • Với lệnh đã được thực hiện trong thời gian giao dịch nhà đầu tư được phép thực hiện xin sửa
  • Không được phép huỷ bỏ đối với giao dịch repo trái phiếu chính phủ, giao dịch thỏa thuận đã thực hiện trên hệ thống.

Giao dịch TPCP trên sàn HNX cần tuân thủ các quy định

Giao dịch TPCP trên sàn HNX cần tuân thủ các quy định

 

Cách giao dịch trái phiếu chính phủ trên sàn HNX

Tại sàn HNX có các quy định rõ cho từng đối tượng nhà đầu tư trong nước và nhà đầu tư nước ngoài về quy trình giao dịch trái phiếu chính phủ. Cụ thể:

Đối với nhà đầu tư trong nước

Có các bước để thực hiện giao dịch trái phiếu chính phủ như sau:

Bước 1: Bạn mở tài khoản giao dịch (tài khoản tiền/chứng khoán, tài khoản giao dịch). Việc đặt lệnh sẽ được thực hiện khác nhau tùy theo nơi mà nhà đầu tư mở tài khoản.

  • Nếu nhà đầu tư mở tài khoản tại Công ty Chứng khoán là thành viên thị trường TPCP: Trách nhiệm của Công ty Chứng khoán là đặt lệnh cho nhà đầu tư.
  • Nếu mở tài khoản tại Công ty Chứng khoán không phải là thành viên thị trường TPCP: Trách nhiệm của Công ty Chứng khoán nơi nhà đầu tư mở tài khoản là đặt lệnh cho khách hàng thông qua Công ty Chứng khoán thành viên.
  • Nếu bạn mở tài khoản tại Ngân hàng thương mại (tài khoản tiền/chứng khoán): Lệnh giao dịch sẽ do nhà đầu tư tự đặt lệnh thông qua Công ty chứng khoán.

Bước 2: Ký quỹ giao dịch: Tùy theo lệnh mua hoặc lệnh bán sẽ có các mức ký quỹ khác nhau.

  • Khi đặt lệnh mua TPCP: Nhà đầu tư ký quỹ tiền giao dịch theo mức đã thỏa thuận với Công ty Chứng khoán.
  • Khi đặt lệnh bán TPCP: Nhà đầu tư phải có đủ số lượng TPCP đặt bán.

Bước 3: Đặt lệnh giao dịch: Lệnh giao dịch được thực hiện qua Công ty Chứng khoán thành viên thị trường TPCP (trừ Ngân hàng thương mại là thành viên hệ thống giao dịch trái phiếu). Theo đó, phiếu lệnh mua/bán TPCP sẽ do nhà đầu tư viết theo mẫu của Công ty Chứng khoán.

Bước 4: Kết quả giao dịch chi tiết sẽ nhận tại Công ty Chứng khoán đặt lệnh giao dịch.

Bước 5: Việc thanh toán sẽ được thực hiện vào ngày làm việc kế tiếp, tiền/chứng khoán sẽ được chuyển vào tài khoản của nhà đầu tư thông qua hệ thống thanh toán và bù trừ chứng khoán.

Nhà đầu tư có thể tham khảo video dưới đây để hiểu rõ hơn về cách giao dịch trái phiếu:

Đối với nhà đầu tư nước ngoài

Khi giao dịch TPCP trên HNX, các nhà đầu tư nước ngoài sẽ phải đăng ký mã số giao dịch (đăng ký trực tiếp với Trung tâm Lưu ký Chứng khoán, Công ty Chứng khoán, Ngân hàng Lưu ký). Sau đó thực hiện giao dịch TPCP theo các bước giống với nhà đầu tư trong nước như đã chia sẻ ở trên.

Tổng quan thị trường giao dịch trái phiếu chính phủ trên HNX

Theo Ủy ban Chứng khoán Nhà nước, thị trường trái phiếu chính phủ tại HNX năm 2021 tiếp tục có diễn biến sôi động trên cả thị trường sơ cấp và thứ cấp. Theo đó, tổng giá trị giao dịch trái phiếu Chính phủ tháng 10 đạt 219.447 tỷ đồng, đạt 10.449 tỷ đồng/phiên giá trị giao dịch bình quân phiên, so với tháng 9/2021 giảm 13,8%.

Thị trường trái phiếu chính phủ tại HNX tiếp tục có diễn biến sôi động trên cả thị trường sơ cấp và thứ cấp

Thị trường trái phiếu chính phủ tại HNX tiếp tục có diễn biến sôi động trên cả thị trường sơ cấp và thứ cấp

Trên thị trường giao dịch sơ cấp

Trong tháng 10/2021, thông qua 18 đợt đấu thầu được tổ chức tại Sở Giao dịch chứng khoán Hà Nội (HNX), Kho bạc Nhà nước đã huy động được 16.146 tỷ đồng trái phiếu, so với tháng trước giảm 58% và tỷ lệ phát hành thành công đạt 49,3%.

Lãi suất huy động trái phiếu Chính phủ của Kho bạc Nhà nước so với cuối tháng 9/2021 tăng tại các kỳ hạn 10,15 và 20 năm với mức tăng từ 0,01-0,03%/năm, giữ nguyên tại kỳ hạn 30 năm.

Trong tháng 10, phiên đấu thầu trái phiếu Chính phủ theo phương thức đa giá đầu tiên đã được HNX phối hợp Kho bạc Nhà nước tổ chức. Với phương thức này, có nhiều mức lãi suất trúng thầu trong một phiên đấu thầu, tuỳ mức lãi suất đặt thầu tương ứng của từng nhà đầu tư đặt thầu, giúp tạo ra cạnh tranh hơn trong đấu thầu. Theo đó, Kho bạc Nhà nước đã huy động thành công 250 tỷ đồng tại phiên đấu thầu đa giá được tổ chức ngày 27/10.

Trên thị trường giao dịch thứ cấp

Thị trường trái phiếu Chính phủ tại HNX tính đến hết ngày 31/10/2021 có tổng dư nợ đạt 1,45 triệu tỷ đồng, so với tháng trước tăng 1,39%. Trong tháng 10, tổng giá trị giao dịch trái phiếu Chính phủ đạt 219.447 tỷ đồng, giá trị giao dịch bình quân phiên đạt 10.449 tỷ đồng/phiên, so với tháng 9/2021 giảm 13,8%.

Trong tổng giá trị giao dịch toàn thị trường, giá trị giao dịch Repos chiếm 28,95%. Về giao dịch của nhà đầu tư nước ngoài trong tháng 10, tỷ trọng giá trị giao dịch của nhà đầu tư nước ngoài chiếm 1,92% tổng giá trị giao dịch toàn thị trường, đạt 109 tỷ đồng giá trị bán ròng.

Kết luận

Nhờ sự đảm bảo cao, độ rủi ro ít và được phát hành bởi Chính phủ nên TPCP thu hút được sự quan tâm của rất nhiều nhà đầu tư. Hiện nay, các giao dịch TPCP vẫn được thực hiện chủ yếu tại sàn HNX, do đó nắm bắt được các quy định giao dịch sẽ hỗ trợ bạn rất nhiều khi giao dịch mua/bán TPCP. Hy vọng qua bài viết này, bạn đọc quan tâm đã trang bị thêm được cho bản thân những kiến thức hữu ích về thị trường TPCP, từ đó đưa ra những quyết định đầu tư đúng đắn và thu về lợi nhuận tốt nhất. 

Tôi là Lan Anh - Biên tập viên phân tích tài chính, với 5 năm tìm hiểu về thị trường tài chính cũng như đầu tư. Rất hy vọng những kiến thức mà tôi học hỏi và tích lũy được có thể hỗ trợ, cung cấp đến các bạn những thông tin chính xác, tư vấn hỗ trợ xử lý các dịch vụ tài chính, đầu tư hiệu quả nhất!

dang-ky-dau-tu-nhat-nam

ĐĂNG KÝ TƯ VẤN MIỄN PHÍ NGAY

[contact-form-7 id="567" title="Form đăng ký Nhật Nam"]

BÀI VIẾT CÙNG CHUYÊN MỤC