Độ co giãn của cầu theo giá (Price Elasticity of Demand) là gì? Công thức tính và ý nghĩa

Bạn đã bao giờ tự hỏi tại sao giá của một sản phẩm lại thay đổi theo thời gian? Tại sao một số sản phẩm có thể điều chỉnh giá một cách đáng kể mà không làm giảm độ “hứng thú” của khách hàng, trong khi những sản phẩm khác lại nhạy cảm hơn với bất kỳ biến động giá nào?

Độ co giãn của cầu theo giá (Price Elasticity of Demand) chính là chìa khóa mở ra tầm nhìn chi tiết về sự nhạy cảm của thị trường đối với sự thay đổi giá. Điều này không chỉ giúp bạn đưa ra quyết định về giá cả một cách thông minh mà còn giảm rủi ro khi thực hiện chiến lược.

Độ co giãn của cầu theo giá không chỉ là một công cụ tính toán, mà nó là một tri thức đa chiều, yêu cầu sự hiểu biết vững về dữ liệu thị trường và sự tương tác phức tạp giữa các biến đổi giá và hành vi của người tiêu dùng. Hãy cùng nhau khám phá những điều kỳ diệu mà độ co giãn của cầu theo giá mang lại, công thức và ý nghĩa của nó ngay sau đây.

Độ co giãn của cầu theo giá là gì?

Độ co giãn của cầu theo giá (tiếng Anh: Price Elasticity of Demand) là sự thay đổi của lượng cầu khi có sự thay đổi của giá. Nếu một sản phẩm có độ co giãn cao, điều này có nghĩa là lượng cầu sẽ thay đổi đáng kể khi giá cả biến động. Ngược lại, nếu độ co giãn thấp, lượng cầu ít thay đổi hoặc thậm chí không thay đổi khi giá cả biến động.

Hãy tưởng tượng một sản phẩm thị trường như chiếc điện thoại di động mới với đầy đủ tính năng hiện đại. Trong trường hợp này, nếu giá sản phẩm giảm đột ngột, có thể sẽ có nhiều người quan tâm và tăng đột biến về lượng cầu. Tuy nhiên, không phải mọi sản phẩm đều như vậy. Có những sản phẩm, chẳng hạn như đèn pin, nếu giá tăng hoặc giảm, lượng cầu không thay đổi nhiều do sự ít quan trọng của chúng trong cuộc sống hàng ngày.

Các ví dụ thực tế về độ co giãn của cầu theo giá

Ví dụ 1: iPhone là một trong những sản phẩm phổ biến nhất trên thị trường điện thoại di động. Sự linh hoạt của độ co giãn của cầu theo giá thực sự rõ ràng ở đây. Khi Apple công bố một phiên bản mới với nhiều tính năng mới, người tiêu dùng thường có phản ứng mạnh mẽ. Khách hàng sẵn sàng chi một khoản tiền lớn để sở hữu iPhone sớm nhất. Tuy nhiên, khi giá tăng quá mức, sự hứng thú có thể giảm đi đáng kể, và người tiêu dùng có thể tìm kiếm các lựa chọn khác.

Ví dụ 2: Đối với những sản phẩm ít quan trọng trong cuộc sống hàng ngày như đèn LED thông minh thì độ co giãn thấp hơn. Giả sử giá tăng lên hoặc giảm đi một chút, thì lượng cầu không thay đổi nhiều. Người tiêu dùng có thể coi sản phẩm này như một mua sắm dựa trên nhu cầu cụ thể, không phụ thuộc nhiều vào giá cả.

Ví dụ 3: Hãy nhìn vào ngành xăng dầu. Một giả định phổ biến là người tiêu dùng không thể dễ dàng thay đổi lối sống để giảm tiêu thụ nhiên liệu. Dù xăng dầu có tăng giá cao thì chúng ta vẫn phải đổ xăng để phục vụ đi lại. Tuy nhiên, khi giá nhiên liệu tăng quá cao, chúng ta thường thấy sự chuyển đổi đáng kể từ các phương tiện lớn và nhiều người chọn các phương tiện tiết kiệm nhiên liệu hoặc chuyển sang các tùy chọn công cộng.

Công thức tính độ co giãn của cầu theo giá

Hệ số co giãn của cầu theo giá = Phần trăm thay đổi của lượng cầu/Phần trăm thay đổi của giá

Ví dụ: 5% thay đổi về giá của bánh kẹo làm cho lượng bánh kẹo người tiêu dùng mua giảm 15%. Áp dụng công thức trên ta có: Hệ số co giãn của cầu theo giá = -15%/5% = -3. Như vậy sự thay đổi về lượng cầu của bánh kẹo gấp 3 lần sự thay đổi về giá cả

Lưu ý:

• Phần trăm thay đổi của lượng cầu luôn luôn ngược đối với phần trăm thay đổi của giá. Tức là, khi giá tăng, lượng cầu giảm và ngược lại. Kết quả cuối cùng khi tính toán hệ số co giãn là một con số âm
• Kết quả hệ số co giãn càng lớn, phản ứng càng mạnh

Phương pháp tính độ co giãn của cầu theo giá

Có 2 phương pháp tính độ co giãn của cầu theo giá. Cụ thể:

• Co giãn khoảng: là sự co giãn giữa 2 điểm trên đường cầu. Phương pháp tính độ co giãn khoảng của cầu theo giá được áp dụng khi có sự thay đổi lớn về lượng cầu và các yếu tố ảnh hưởng. Giả sử tính hệ số co giãn của cầu giữa 2 điểm (P1,Q1) và (P2,Q2) thì công thức tính toán như sau:

Hay có thể viết thành:

Trong đó:

• Co giãn điểm: Là sự co giãn tại 1 điểm trên đường cầu được áp dụng khi có sự đổi rất nhỏ của lượng cầu và các yếu tố ảnh hưởng khác. Công thức tính độ co giãn của cầu theo giá tại điểm cân bằng như sau: 

Ví dụ minh họa: Trên đường cầu xác định điểm A có giá 2.000 đồng và lượng là 120 sản phẩm, điểm B có giá 3.000 đồng và lượng là 80 sản phẩm.

Ta có:

Điều này có nghĩa là nếu giá sản phẩm tăng lên 1% thì lượng cầu hàng hóa đó sẽ giảm 1%.