Cung bậc tâm lý phổ biến của nhà đầu tư trên thị trường chứng khoán

0
Kiến thức chứng khoán

Chứng khoán là một thị trường tiềm năng và hấp dẫn hàng ngàn người tham gia, mỗi một người đều có tính cách, xuất thân từ những vị thế và xuất phát từ nhiều ngành nghề khác nhau. Tuy nhiên, thị trường chứng khoán đem lại cơ hội đầu tư lợi nhuận lớn, nhưng song song với đó cũng tiềm ẩn rất nhiều rủi ro. Các nhà đầu tư muốn đầu tư vào thị trường này cần phải trang bị tốt cho mình những kiến thức, kỹ năng, bên cạnh đó cũng cần phải có một cái đầu lạnh, vững vàng và sáng suốt trước những biến động của thị trường. Bài viết dưới đây là thông tin về những cung bậc tâm lý phổ biến của các nhà đầu tư trên thị trường chứng khoán. Hãy cùng tìm hiểu để trang bị cho bản thân những hành trang vững vàng trước khi bước chân vào thị trường này.

Những cung bậc tâm lý thị trường chứng khoán phổ biến của các nhà đầu tư

Điều không thể thiếu của mỗi con người chính là những cung bậc cảm xúc, đối với bất kỳ sự kiện hay công việc nào trong cuộc sống cũng vậy, kể cả việc đầu tư chứng khoán. Dưới đây là tổng hợp một số cung bậc cảm xúc phổ biến nhất khi đầu tư chứng khoán. 

Những cung bậc tâm lý phổ biến trong chứng khoán

Những cung bậc tâm lý phổ biến trong chứng khoán

Giai đoạn khởi đầu tăng trưởng

  • Nghi ngờ: Thị trường chứng khoán sau thời kỳ suy thoái đã bắt đầu tăng điểm, tuy nhiên vẫn có sự nghi ngờ ở nhiều NĐT bởi họ cho rằng việc tăng điểm này chỉ là một cái “bẫy”.
  • Hy vọng: Mong muốn điểm trên thị trường sẽ tiếp tục tăng, đồng thời các NĐT bắt đầu tìm cơ hội cho mình khi thấy nhiều tin tốt xuất hiện trên thị trường.

Giai đoạn thị trường bùng nổ

  • Lạc quan: Các NĐT đang lạc quan hơn, có cái nhìn tích cực về tương lai, thúc đẩy tinh thần và từ đó mạnh dạn hơn trong việc mua cổ phiếu nhiều.
  • Niềm tin: Có nhiều niềm tin hơn khi quyết định đầu tư vào bất kỳ loại chứng khoán nào trên thị trường. Khi một số loại cổ phiếu đã mua sinh ra lợi nhuận, các NĐT lại càng đặt nhiều niềm tin vào thị trường và dự cảm rằng nó sẽ liên tục sinh ra lợi nhuận như ý. Bằng những thuận lợi đã mang lại, NĐT sẽ có động lực bỏ tiền nhiều hơn vào chứng khoán và tư tưởng “rót thêm vốn” được hình thành.

Giai đoạn thị trường đạt đến đỉnh điểm

  • Cảm xúc: Sóng càng mạnh NĐT càng có tự tin hơn, cho rằng họ thông minh và bằng cách chơi chứng khoán có thể sống tốt mà không cần bất cứ việc gì khác. Trên thực tế, trong cảm xúc con người tự tin là điều cần thiết, thế nhưng đôi lúc nó cũng mang đến nhiều rủi ro, đặc biệt là tâm lý chủ quan khiến các nhà đầu tư thua lỗ, thậm chí là “trắng tay”.
  • Hưng phấn, thỏa mãn: Trong thị trường chứng khoán, đây chính là hình thái tâm lý có mức độ rủi ro cao nhất. Nhà đầu tư đã quên đi những rủi ro khi thấy những quyết định đầu tư của mình đều sinh lời nhanh chóng. Họ đều mong sẽ sinh lợi nhuận đối với các giao dịch trên thị trường. Sự chết chóc của sau này cũng xảy ra bởi tâm lý này của các nhà đầu tư. Cũng ở tâm lý này, lượng tiền của nhiều người đổ vào chứng khoán ngày càng nhiều.

Giai đoạn khởi đầu chu kỳ giảm

  • Lo lắng, băn khoăn: Các NĐT sẽ xuất tâm lý lo lắng bởi thị trường đã bắt đầu sụt giảm và mọi chuyện đi ngược lại với nhận định. Tuy nhiên, họ vẫn tin rằng thị trường sẽ phục hồi và ổn định trở lại.
  • Từ chối: NĐT sẽ rơi vào trạng thái hoang mang, không biết phản ứng thế nào khi thị trường đi xuống liên tục, trái ngược với suy nghĩ của mình. Họ bắt đầu phủ nhận rằng họ đã và đang lựa chọn những cổ phiếu không chất lượng và họ phân vân không biết nên tiếp tục nắm giữ hay phải bán đi cổ phiếu đó.

Giai đoạn thị trường giảm mạnh

  • Sợ hãi: Suy nghĩ của các nhà đầu tư sẽ đi theo chiều hướng cho rằng số cổ phiếu họ sở hữu không còn đứng về phía mình và không còn mang lại lợi nhuận nữa khi thấy thị trường đi ngược hoàn toàn với những gì NĐT nhận định và đang giảm ngày một sâu hơn.
  • Tuyệt vọng: Đây là giai đoạn nhà đầu tư hoàn toàn mất phương hướng và không biết nên hành động như thế nào. Họ tuyệt vọng và chỉ mong có thể hòa vốn.
  • Hoảng loạn: Khi những ý tưởng trong đầu đã cạn kiệt, Các NĐT sẽ rơi vào trạng thái hoảng loạn khi trong đầu đã cạn kiệt những ý tưởng. Hơn nữa, lúc này NĐT cũng đã mất mát quá nhiều cho những bước đi và kế hoạch tiếp theo, họ bắt đầu có xu hướng cắt lỗ.
  • Xem xét lại tài sản: NĐT bắt đầu mất dần niềm tin, họ cho rằng danh mục của mình sẽ không tăng trở lại, để tránh việc tổn thất thêm trong tương lai họ sẽ ra sức để bán tháo tất cả các cổ phiếu.
  • Tức giận: Tâm lý của các nhà đầu tư sẽ chuyển sang kích động và nóng giận khi đã hết giai đoạn hoảng loạn và tuyệt vọng. Thời điểm này, họ đổ lỗi cho thị trường chứng khoán và là một canh bạc may rủi và trách Ủy ban Chứng khoán Nhà Nước tại sao không bất kỳ hành động nào để thị trường cân bằng lại.
  • Chán nản: Các NĐT hối hận vì đã tham gia đầu tư chứng khoán, đồng thời họ quyết định dừng lại không mua thêm nữa. Tuy nhiên trên thực tế đây lại chính là giai đoạn tốt nhất để mua chứng khoán.
  • Mất niềm tin: Các NĐT có tâm lý hoang mang và đánh mất niềm tin vào trị trường khi thua lỗ nhiều và biến động của thị trường đi ngược so với dự đoán của họ.

Giai đoạn thị trường tăng trưởng lại

Giai đoạn thị trường tăng trưởng lại

Giai đoạn thị trường tăng trưởng lại

  • Nghi ngờ: Những ảnh hưởng nặng nề từ thị trường cho người chơi bị tổn thương, làm dấy lên sự nghi ngờ, họ cho rằng đợt tăng trưởng hiện tại của thị trường chỉ là “bẫy” thôi, và sẽ lại sớm giảm xuống.
  • Hy vọng: Các NĐT lại bắt đầu hy vọng khi thấy thị trường tăng liên tục. Khi đã quay lại và thấy thị trường chuyển biến theo chu kỳ, họ sẽ bắt đầu quen với quá khứ và tìm kiếm cho mình những cơ hội tiếp theo.
  • Lạc quan: Thị trường chứng khoán đang tăng điểm trở lại với những thông tin tích cực. Do thị trường trên đà hồi phục nên các NĐT lạc quan trở lại.
  • Niềm tin: Các NĐT không ngần ngại rót tiền để mua chứng khoán khi thấy sóng chứng khoán lớn thêm.

Có thể thấy tâm lý chứng khoán đều có chu kỳ và nó phụ thuộc vào từng diễn biến của thị trường. Tuy nhiên, NĐT cần phải có 1 cái đầu lạnh và giữ tâm lý ổn định trước những sóng gió để xây dựng được chiến lược phù hợp và trở thành nhà đầu tư chứng khoán thành công.

Những tâm lý chứng khoán sai lầm mà nhà đầu tư cần tránh

Bên cạnh những tâm lý chung phổ biến, dưới đây là những tâm lý sai lầm mà nhà đầu tư cần đặc biệt lưu ý:

Tâm lý đám đông

Tâm lý này chỉ sự bắt chước lẫn nhau của một nhóm các nhà đầu tư từ đó có các quyết định và hành động theo đám đông. Trong đám đông mỗi hành vi của các cá nhân sẽ chịu sự tác động và điều chỉnh của những nhà đầu tư khác. Vũ khí nguy hiểm thúc đẩy lòng tham không đáy của các nhà đầu tư chính là tâm lý đám đông, có những cổ phiếu ở mức giá cao nhưng có thể họ vẫn mua, vì họ cho rằng sẽ có những người chấp nhận mua cổ phiếu với giá cao hơn mình. Tuy nhiên, cổ phiếu sẽ rất dễ tạo ra giá ảo khi đám đông nhà đầu tư cùng mua vào 1 loại.

Ngược lại, có nhiều nhà đầu tư dễ bán tháo để cắt lỗ bởi họ lo sợ giá cổ phiếu sẽ giảm, điều này đã làm giảm giá sàn ở nhiều cổ phiếu.

Trên thực tế, nhiều nhà đầu tư không nắm bắt đủ thông tin, chưa có nhiều kinh nghiệm, tính chuyên nghiệp thấp, nên dẫn đến tâm lý đám đông khi tham gia thị trường. Vì vậy, để không bị phụ thuộc đám đông, hãy chuẩn bị một cái đầu lạnh, chủ động trau dồi kiến thức và tích lũy kinh nghiệm.

Tâm lý quá tự tin

Một yếu tố gây ảnh hưởng đến hành vi và mục tiêu của nhiều nhà đầu tư chính là tâm lý quá tự tin. Khi quá tự tin, họ sẽ luôn cho rằng bản thân có khả năng dự đoán, lựa chọn cổ phiếu, quyết định mua/bán giỏi hơn những người khác. Tuy nhiên, Odean (1998) đã chỉ ra: “Trung bình những nhà đầu tư quá tự tin thường nhận được tỷ suất sinh lời thấp hơn thị trường. Một vài nghiên cứu cho thấy cả nam giới và nữ giới đều có sự tự tin quá mức, nhưng thường trong đầu tư, nam giới sẽ có độ tự tin cao hơn. Nhưng, nếu là đầu tư cổ phiếu riêng lẻ, phụ nữ lại có khả năng đầu tư thành công cao hơn.”

Tâm lý lạc quan quá mức.

Nếu nhà đầu tư quá tự tin sẽ sinh ra tâm lý lạc quan quá mức. Họ tin tưởng rằng trong tương lai các quyết định đầu tư của mình sẽ tốt hơn rất nhiều so với thực tế. Với tâm lý lạc quan quá mức, sẽ kích thích họ đầu tư vào chứng khoán khi thấy điểm trên thị trường tăng. Tuy vậy, mặt trái của nói là khi nhà đầu tư bất chấp rủi ro, dù đang thua lỗ cũng không dừng lại dẫn đến tâm lý bi quan quá mức.

Tâm lý sợ thua lỗ

Khi đối mặt với rủi ro nhà đầu tư sẽ có tâm lý sợ thua lỗ, họ giữ lại những cổ phiếu hạ giá và chờ cho đến khi tăng giá trở lại. Nhà đầu tư sẽ rơi vào trạng thái lo lắng khi đưa ra quyết định hoặc lựa chọn vì sợ mình có thể mắc sai lầm. Tâm lý này nảy sinh khi các nhà đầu tư thiếu tự tin vào bản thân, thiếu kinh nghiệm và kiến thức đầu tư. Bởi tâm lý này đã khiến nhà đầu tư lưỡng lự và bỏ qua những thời điểm thích hợp để hành động.

Tâm lý tham lam

Tâm lý tham lam

Tâm lý tham lam

Khi những cổ phiếu mà nhà đầu tư đang nắm giữ đã đạt đỉnh giá nhưng họ không chịu bán để kiếm lợi nhuận mà vẫn nhất quyết chờ thêm. Kết quả là lại tự đẩy mình vào tình trạng tiến thoái lưỡng nan khi chứng khoán giảm giá không phanh ngay sau đó, xảy ra vấn đề này là do tâm lý tham lam, muốn có nhiều lợi nhuận hơn của nhà đầu tư. Trên thực tế, thị trường chứng khoán luôn biến động không ngừng, một chiến lược hiệu quả mà nhà đầu tư phải có là nguyên tắc sinh lợi cắt lỗ rõ ràng. Vì vậy, hãy chủ động tránh tâm lý tham lam khi đầu tư chứng khoán.

Kết luận

Trên đây là chia sẻ về các cung bậc tâm lý phổ biến của các nhà đầu tư trên thị trường chứng khoán. Hy vọng qua bài viết bạn đọc quan tâm đã trang bị thêm cho mình những kinh nghiệm đầu tư hữu ích. Chúc bạn thành công.

Tôi là Lan Anh - Biên tập viên phân tích tài chính, với 5 năm tìm hiểu về thị trường tài chính cũng như đầu tư. Rất hy vọng những kiến thức mà tôi học hỏi và tích lũy được có thể hỗ trợ, cung cấp đến các bạn những thông tin chính xác, tư vấn hỗ trợ xử lý các dịch vụ tài chính, đầu tư hiệu quả nhất!

dang-ky-dau-tu-nhat-nam

ĐĂNG KÝ TƯ VẤN MIỄN PHÍ NGAY

[contact-form-7 id="567" title="Form đăng ký Nhật Nam"]

BÀI VIẾT CÙNG CHUYÊN MỤC